Thursday 21 July 2011

Resensi Buku (3)

“Torsa-Torsa Ni Halak Batak”,
Nienet sian: Guru Lukas Hutapea

1. MORTUA RAJADOLI DOHOT ANAKNA


Adong ma najolo sada halak, namorgoar Mortua Rajadoli, sada do anakna. Dung magodang anakna i, disuru ma ibana mangoli alai ndang olo. Alai dung sai didasdas anakna i, so olo, didok amana i ma sipaingotna songon on: “Ale amang! Ndang hatingkian pambahen ni Debata, atik andor na jolojolo tos, manang punggur na jolojolo madabu; molo tung di suda ni hosangkon nama ho asa mangoli, sai ingot damang ma hatangkon: So tung mangoli damang tu boru ni nambura maduma, manang tu boru ni nambura mamora; ai ia ro halak napogos marsali tu halak na songon i, molo salpu sadari padan panggarar ni porutang i di utang na; manigor so tartaon do pangkuling ni i. Na pis do mata ni i di na pogos, jala na lea do rohana di na dangol. Ai songon i do pangalaho ni jolma, naung sian gambo i gabe tardarat, muba do talmis ni porhatahatana. Asa molo tung mangoli damang sogot, oli ma boru ni raja naung leleng manang pinompar ni na mora hian. Ai tung sura pe pogos porniahapan di nasida, sai natureture do i morpangalaho dohot morpangkuling; butong pe i, sopola panihalnihalon, male pe i, so pola mortutungkian, ala naung dipeami hian dirina di haraparon manang dihabosuron.”
Ndang pola sadia leleng nari mate ma Mortua Rajadoli, jadi disuru inana ma anak na i mangoli. Diunjuni roha ni anah i ma hata sipaingot ni amana na jolo, asa tangkas diboto sintongna. Ditopot ma boru ni nambura mamora; dung saut di ibana boru i, dihapadothon ma mulaulaon. Alai di na sadari laho ma hela i mordengke mangihuthon angka dongan na, isi ni luat i, dirimpu rohana, lomo roha ni simatuana di na niulana i. Dung bot ari, ro ma ibana sian pordengkean i mamboan godang dengke, jadi dilehon ma tu simatuana.
Muruk situtu ma simatua na i manjalo dengke i, songon on ma didok, “Ilangki ale amang, dibahen hamu na sai godang siulaon di huta on, so dung hurangan ingkau hamu di bagas on, tung gabe dipaurak hamu hami morhite sian porualaonmuna on!”
Jadi didok hela na i ma,”Manangko do iba da inang maila, matua adat ni sipanganon do buaton! Anggo morujuuju jadi do, unang tung i do pinaulaula ganup ari. Gari ondop ni ula, nda tung pola haurahan i; ai ndada adong jolma i na marlobilobi sai nahurangan do; ai na tabo do ale inang na binuat ni tangan.”
“Olo da amang, morrupa do ulaon ni hela ni namora; di huta ma hamu so, molo soringkot rohamu mulaulaon!’ ninna simatua na i.
Jadi sai so ma hela i di huta, ndang olo be ibana mulaulaon songon nasailaon.
Alai dibagasan na gumaleamleam i hela i di huta, dipangido rohana ma, ibana naeng mordalani, jala laos diida ma sangkot bodil di rompean i. Ala ni i ditahi rohana ma laho mangiran tu harangan. Marsogot ni ari i laho ma ibana mangiran, jadi dapotsa ma sada aili; las ma roha ni simatuana i manjalo nabinoan ni hela na i.Saleleng diula ibana pangiranon i, ganup laho muli ibana, sai adong do diboan. Dung i di na sadari diujuni helana i ma simatuana i songon on. Dipangido hela i ma tu simatuana ingkon dohot tunggane na i mangiran ursa na bolonna sahali i, asa dapot. Jadi dioloi simatuana i ma pangidoan ni helana i, alai di na laho borhat nasida na mangiran i, didok simatuana i ma sipaingotna “Maol bahen hamu laemi, manatmanat hamu mamodil!”
“Olo,” ninna hela i, jadi borhat ma nasida. Dung sahat nasida ro di inganan ni ursa i, dipajuju baoa i ma biangna Sigompulmarunung-unung mangkehe ursa i. Dung hehe ursa i, dibodil ma, laos mate. Dungkon ni dung peak ursa na binodil na i, morsurak ma tunggane na i sian las ni rohana. Dung sahat nasida ro di hamatean ni ursa i, ditallihi hela i ma anak raras, paulihon sada pansapansa inganan ni tunggane na i, tipak dipauli morsopo.
Jadi dung sun dipauli pansa i, ro ma hatana tu laena i songon on, “Ale lae, peak do nuaeng di jolonta ursa na tabodil i; alai beha ma nuaeng roham? Talapa annon ursa on, so manang na tarboan hita sude tu huta: husuru hamu annon tu huta mangalapi amanta asa adong donganta mamboan, atik mabiar hamu di dalan. Dumenggan ma anggo di rohangku di pansa on hamu modommodom mangingani ursa on, asa laho ahu tu huta mangalapi.”
Denggan ninna tungganena i, “alai hatop ma hamu ro sian i!”
Dung i laho ma hela i tu huta, ditadingkon ma tungganena i di pansa na pinaulina i. Hape dung ro di harbangan i helai mangangguk badar ma ibana songon on, “Iale inang! Sapot ni nipingkon! Mate laengku hubodil hurimpu ursa!”
Sai songon i ma ibana mangangguhi sahat ro di huta, jala sai dipangompasompashon do dagingna i. Alai dung dibege simatuana naung mate anak na i, muruk ma ibana songon on, “Maup sadarion ma ho, ale anak ni asu sian huta on, tagonan do anakhu na sasada i sian ho!”
Didapothon nambura mamora i ma helana i laho mamunu nian; alai maporus ma anggo hela i tu hamatean ni ursa i; tusi pe sai tong do diponsa. Dirapus namangarapus pe nambura mamora i, ndang tarrapussa. Alai dung lam donok na nilele dohot pangalele tu hamatean ni ursa i, ala ni gaor ni jolma i, joujou ma na di pansa i, ninna ma, “Angguk beha do i, ale! Ise do hamu nagaor i?”
Umbege joujouna natorop i, sip ma nasida manangi. Jadi ditanda na ro i ma soara i. “Rupa soara ni sianu do i? Na disi do hulaning ibana?” angka ninna be.
Jadi dipahatop nasida mandapothon na manjoujou i. Dung sahat angka natorop i ro di hamaten ni ursa i, gabe diida nasida ma dakdanah i padopadop ursa nabolon i.
Jadi totong be ma roha nasida mida pangunjuni ni hela i di simatuana i. Alai dung diantusi simatuana i roha ni hela na i, diampuni simatuana i ma salpu ni pangkulingna tu hela na i. Alai didok hela i ma.
“Olo da amang! Sinahe ma ursa on, asa muli hita; angkin pe hita torang manghatai!”
Disahe nasida ma ursa i, jala diporlehon ma bagian ni ginuk na ro i; dung i muli nasida. Andorang di na mardalan i nasida, diingot baoa i ma poda ni amana na hinan, na mandok: na so siolion boru ni nambura maduma dohot boru ni nambura mamora. “Songon on ma hape partorangna,” ninna rohana dibagasan.
Jadi dung sahat nasida ro di huta, didok baoa i ma hatana, “Gomgom dihamu ma borumu! Paulak hamu ma nasa sinamot naung jinalomuna; ai dang adong huida holong ni rohamu di ahu! Aut na tutu hape mate laengki binahenni otongku, napaihutonmuna do hape dagingkon tu si. On pe gabe ma hita!” ninna; jadi laho ma ibana.
Dung sirang ibana sian boru ni nambura mamora, ditopot muse ma boru ni nambura maduma.. Suang songon pangalahona di bagas ni nambura mamora, dibahen pangalahona di bagas ni nambura maduma, mordengke dohot morburu. Alai dihilala rohana ma disi dos do, ndang dia imbar ni pangalaho ni i. Sian i pe laos sirang boti do anak ni Mortua Rajadoli.
Asa dung sirang baoa ondeng sian boru ni nambura maduma, ditopot ma boru ni pinompar ni Raja naung leleng, alai nunga humurang anggo diporbuaton. Dung morujung langkan di si, diula ma disi ulaon hapadoton, porumaon ro di pordengkeon. Las situtu roha ni simatuana i mida helana i, jala sai mortaho ma simatuana i, ganup manjalo dengke na sian tangan ni helana i. Diula hela i huhut porburuon; ganup ro ibana sian pangirananna, sai adong do diboan ursa manang hije. Alai di na sadarfi diunjuni hela i ma roha ni simatuana i songon on. Diboan ma tungganena i tu pangiranan. Jadi dibodil nasida ma di si ursa rango nabolon. Dung mate ursa i, dipauli ma pansa songon naung pinajojor nangkin, dungi muli ma ibana. Alai dung mandapothon harbangan dibahen ma ibana songon na mangangguhi, didok ma, “Sapot ni nipingkon, ale inang! Mate laengku hubodil, hurimpu ursa!” ninna.
Dung ditanda simatuana i soara ni helana i, didapothon ma tu harbangan i, ditangkasi ma pangalahona.
Dung dijojor helana i pangalahona, didok simatuana i ma, “Hahuaon ma i ale amang! Naung i do ari ni laemi, ingkon bodil mamusa ibana; apala hapillitan pambahen ni Debata taringot tu hamatean ni jolma. Nuaeng pe, sip ma hamu! Apala tarpaihut andor namangolu tu andor na mate. Naung dua hamu jongjong anak di jolongku nian, hape ingkon tongtong nama sada paadopadoponku. Onpe, paboa morama morina laemi, beta hamu taalap bangkena i asa tipak tinanom.”
Derem situtu ma roha ni helana i umbege hata ni simatuana i. Jadi laho ma nasida tu hamatean ni ursa i; alai anggo hela ondeng sai mangangguhi do ibana ndang olo apulon ni simatuana i.
Dung sahat nasida ro di hamatean ni ursa i, diida simatuana i ma na mangolu do hape anak na i, jala paadopadop ursa rango na bolon. Jadi mornida i simatuana i, muruk situtu ma ibana tu helana i, “Boasa ma pola songon i bahenon ni damang tu hami! Pola songon na samburan rohanami dibahen hamu! Nang tung sura na tutu mate laemi, ba dia ma bahenonnami tu hamu? Tung tarpaihut hami ma na mangolu tu naung mate? Dao ma i! Ipe muli ma hita, taboan ma ursa on, assa gira niupa hamu dohot laem di huta!”
Dung i disahe nasida ma ursa i, jadi muli ma nasida. Dung ro di huta nasida, dijomput simatuana i ma porbue tu ulu ni na dua halah i papir tondina, dibuat ma babi na bolon bahen pangupa nasida. Jadi sonang ma anak ni Mortua Rajadoli di bagas ni simatuana i, gabean maulibulung moranak morboru.

2. OMPU RAJA MALLEHUAN DOHOT JOLAMANA

Adong ma najolo sada halak, namorgoar Guru Manontang Diaji, dua do anakna. Ia goar ni anak sihahaan i Ompu Gumara Tunggal, jala goar ni na tinodohonna Ompu Raja Mallehuan do. Dung magodang daging ni nadua halah i, ndang diboto nasida manang aha ruhut ni siulaon tu balian ia so holan na mansoanso mangadangi huta ni deba. Mornida porange ni anakna i, Guru Manontang Diaji marsak ma rohana. Alai dipangolihon ma anakna nadua i, jala mamintor dipajae, anggiat tung mambahen di ibana, diboto siulaonnasida be, ninna rohana.
Hape dung morripe nasida jala morianakhon, lam mago rohanasida taringot tu pangulaon. Jadi tubu ma godang bada di porsaripeon nasida i; ia mangan torop, mulaulaon so sadia. Alai jomotjot ma porsalisian i masa di porsaripeon ni Ompu Raja Mallehuan. On ma alana; Ia tarsor ibana manganhon sipanganon na gabe di porhutasadaanna, na so dung do hea disarihon rohana anakkonna, sai mamintor sun do disohali. Alai anggo hahana i ndang songon i. Molo diseat halak manuk manang babi panganonna, sai diboan do namargoarna tu huta tomutomuan ni anakhonna, hira ditaonhon do so dipangan asal manarihon anakhonna.
Mornida i jolma ni Ompu Raja Mallehuan jotjot ma songon rautpornabung pamerengna tu dongan saripena i; mangalehon sipanganon pe ibana tu dongan saripena i nunga sai mordongan bada dohot ungutungut. Mornida i Ompu Raja Mallehuan jotjot ma ibana piripirion jala mangonai tangan, jala mangasup hatana mandok ingkon paulahonna jolmana i tu amana. Na malo do boruboru i mangotapi rimas ni harajaanna. Agan pe boru ni porhurangan ibana hira boru ni raja do morroha. Ai molo piripirion dongan saripena i, ndang dialo, dipasurut tagonan dirina laho tu toru; jala ia dung mombun laga ni dongan saripena i dipabasar ma pangalahona mandapothon, jala nanget didok hatana paingot ibana mandokkon mulaulaon unang tubu bada di nasida; huhut morroha panganjuon.
Ndang pola sadia leleng nai morhorja ma Ompu Gumarang Tunggal, jadi rap manortor ma paniarannasida be di pogu ni alaman. Portortor nasumurung do paniaran ni Ompu Gumarang Tunggal, pola sude angka paninondur patuluttulut ponortoranna; ai manang dompak dia dipapeol dagingna dompak i do meol daging ni paninondur i. Jadi sai morsuraksurak do halak paidaidahon.
Alai anggo jolma ni sianggian i ndang songon i, balik tahe paninondur i pahatahata panortoronna. Umbege reherehe ni na torop Ompu Raja Mallehuan marsak ma rohana. Alani i ditahi rohana ma ingkon saut paulahonna jolmana i ia dung morujung horja nasida.
Dung sidung mata ni horja idituhor Ompu Raja Mallehuan ma sada anak ni babi. Dung sun dipauli sipanganon i, disungkun jolmana ma ibana manang na tudia do ulaon ni sipanganon i bahenonna. Jadi didok ma, “Panganon ni amanta do i boanonta, ala naung malelenghu langkanta so hea mebat tusi.”
Alai umbahen na songoni didok, halus ni pandokna do i asa mangela jolmana i do asa laho; ai tung sura sian runtus didok hata i, ndang tagamon olo jolmana i laho. Burju roha ni jolmana i, diboan ma sipanganon i tu amana, jala tama nasida udur songon na laho mebat. Hape dung ro di huta ni simatuana i nasida, so jolo disungkun simatuana dope tua ni sipanganon binoannasida i, pintor didok ompu Raja Mallehuan ma hatana songon on, “Gomgom dihamu ma jolo borumuna jala lehet ajari hamu ibana asa morsangap uluna diida,” ninna. Jadi dialusi simatuana i ma helana i, “Ba dia huroha badamuna, umbahen na songon i pandokmuna? Ua tung masialusan ma hamuna jolo asa tinangi.”
“Ndang dia alana, na i dope porturena di rohangku,” ninna helana i.
Dung i mangalusi ma jolmana i, songon on, “Oe, ale anak ni rajanami! Husarbut ri gok tanganhu molo huida pangalahom na roa on, gok rohangku. Songon i ma hape bisukmu paulah ahu tu amanta i. Ua turpuk ma jolo, goar manang aha hea hubahen na tau haurahonmu dung dialap ho ahu; adong dohononmu dung hea hubahen tihasmu manang utang husuan sopamotoanmu?
Molo tung adong nian nahumurang parangengku dompak ho, nanget do ahu nian paingotonmu di tonga ni jabunta. Molo so huoloi podam, tama patubegehononmu tu dongan sabagas manang tu dongan sahuta asa ro nasida paingot ahu ia tung majogalhu ahu morroha. Anggo i soadong huboto nahuula na tau hailaon di ho, tung pangansion bahenonmu paulah ahu. Molo tung nasintong do nuaeng pambahen mi di roha ni angka amanta on, hodonghodong sitindangi, hudok pe hatangki roham do na mamilangi tu na niulahonmu. Ai pat ni gaja do tu pat ni hora, anak ni raja do ho jala pahompu ni namora.
Alai anggo lea ni roham do i moradophon ahu, ala pogos hulahulanta i di son, ala so sadia pauseang lehononna tu ho di horja i, ba mangarupa pe roham disi, asal ma unang dohot uhum mangarupa.
Dung i anggo taringot tu hamaloon manortor, atik na i pingkal ni pusupusum, bege ale! Ndang sada singa hajolmaon di panompa ni Debata, sai timbangi di roham, rap sigurbahulu do ho dohot hahanta doli i. Holan timus ni halak do dianggoihamu, ndada na manuan haurahon! Natutu do nahudok! Hahanta i sai adong do diboan tudutudu ni sipanganon na nilehon ni halak di nasida (tomutomuan) di anakkonnasida; alai anggo ho sai holan papanganpungus do roham, ndang disarihon ho anakkonmu!
Alai songon i pe pangalahomi, ndada binolongkon ho manang so nilehon mangan, ia adong na huomo, sai rap manganhon do hita. Angkup ni i, ia muruk pe ahu sipata tu ho, ndada na mambahen mago ahu di ho disi, namambahen adong do. Ai ndang tarbahen iangiang tu dongan torbang molo soada niula. Nuaeng pe, ndada sai ture iba mortudosan; ai molo humurang parangenghu dompak ho, i ma sianjuonmu songon ahu na tongtong manganju ho. Sahithu do nian na so rohami mulaulaon, alai morbehabahenon do rohangku disi; ai molo i na ro apala tarpasiding. Ai parindahanan do na jadi muba; alai anggo uhum dohot holong ni roha tu dongan saripe apala tarpaubauba, umbahen didok porende namalo: Na tinapu salaon, salaon situatua; tar beha pe pangalaho ni dongan saripe, ingkon lehet do masipauneunean, asal ma adong dongan sarimatua.
Beha do tagamon roha ni Ompu Raja Mallehuan umbege hata ni jolma na i? Dipasuang do rohana tu bagasan jala dapotan sipaingot ibana morhite sian i. Holan on ma didok, paboa unduk rohana, “Na mortua do ahu dirohangku, ale boru ni tuannami, ala malo ho manganju parangenghu. Ipe sai sarimatua ma ho paihutihutonnami. Nuaeng pe, sude pangalahongku nahurang i sesa ma i sian roham!
Paukpauk hudali, pagopago tarugi; ndada na tading molo niulahan, ndada na sega molo pinauli.
Asa simbora mula tubu ma tu simbora mula jadi; di sude parangengku na humurang i dompak ho, apala jora ma ahu mambahen na songon i sahali nari. Gabe ma hita jala sarimatua!”
Dung sun nasida na masitariasan i, dipadenggan simatuana i ma nasida, didok ma: dangirdangir ni batu ma hamu pandakdahan ni simbora; sai na gabe do hamu jala sarimatua molo hamu masioloan jala morsada roha!”
Dung i dipaborhat ma nasida tu hutana. Olat ni i sonang ma porsaripeon nasida di hangoluan on, ai nunga masioloan nasida jala morsada roha, umbahen laos diehet halah hata i rasirasa sadarion:
“Olo masiolooloan songon na nidokni Ompu Raja Mallehuan.”

03. SI RIMBURNIHOTANG DOHOT JOLMANA

Adong ma najolo sada halak, namorgoar Si Rimburnihotang, namaila sumurut, natangis sodapotan. Andorang dingolu ni amana disuru ibana mangoli alai ndang olo. Alai dung mate amana dohot inana, mangoli ma ibana. Songon on ma pambahenna.
Ditopot Si Rimburnihotang ma sada boruboru; dung mangoloi di ibana boru i’ disuan ma padanna, songon on ma didok, “molo dung saut ho gabe partalagangku ingkon oloanmu do na hudok na so tupa juaonmu. Ia tusi ho husuru ingkon tusi do ho mangoloi. Molo disungkar ho ahu di nasa pandohanku, nang naung hupahot langkangku tu ho, ingkon mulak boti do ho sopola morhatahata, jala nasa padan naung itabahen di son ingkon pabotohononta do i tu jolo ni amanta, asa unang songgot rohanasida muse di pudi tung sura mulakho muse alani panjuaonmu di na hudok.” Alus ni boruboru i: “Adat hian do i, ingkon masipaolooloan do na morsaripe, asa ture,” ninna.
Dung masiunduhan nasida di hata ni padan i, ditopot Si Rimburnihotang ma ama ni boruboru i sumungkun godang ni utangna, boli ni boruna. Dung dos rohanasida di godang ni utang i, dipaboa Si Rimburnihotang ma padanna dohot boruna, asa dohot nasida nampuna hata ni padan i, ia tung mulak sogot boruna ala ni hurang ni parangena, ingkon mulak boti sinamot na jinalona so pola morhatahata. Asa dung torang sude hata i, disuhat ma utangna jala dipangan juhut taragu ni boru i, diboan ma jolmana tu hutana.
Alai dung sabulan lelengna morbagas Si Rimburnihotang, dituluk ibana ma pangoloion ni jolmana i, diboan ma ibana tu tombak mangarabi, ditoto nasida ma sampilpil lolap jala natungil. Jadi didok Si Rimburnihotang ma hatana tu jolmana i, “ Tole ma, ale boru ni rajanami, morhobas ma ho asa tapungka mangarabi sampilpil on bahen porlakta; ndang adong na so tubu dison suanon.”
Alai didok jolmana i ma, “Beha roham? Dos ma rohanta, ai lambas do tano on, ua tapillit ma nadumenggan, ai songon na hasang do huida tano on.”
Dung i didok Si Rimburnihotang ma mangalusi, “Tole ma, tarambas ma! Unang holan hata nilagas!”
Jadi sai patunal ma nasida di sirabionnasida i, laos sundat ma nasida mangarabi. Dung i muli ma nasida, ala naung masialoan hatanasida. Marsogotna i dipaulak ma jolmana i tu amana, disundati ma disi padan nasinuanna, saut ma mulak boru i, mulak dohot sinamotna.
Dung sirang ibana sian jolmana i, mangulahi ma ibana mangoli. Disuan ma padanna di si torang songon naung pinajojor ondeng tu boruboru dohot tu parboru. Dung masiunduhan nasida di padan i, disuhatma sinamotna. Dung i diboan ma boru i tu hutana bahen jolmana. Jadi dung sabulan lelengnasida morbagas i, dituluk Si Rimburnihotangma pangoloion ni jolmana i, diboan ma ibana tu tombak pauli hau bahen tiang ni sopo, atik pe nian ulaon na so patut i ulaon ni boruboru. Asa dung ro di tombak nasida, diida Si Rimburnihotang ma sada hau nadagulon. Jadi didok ibana ma tu jolmana, “Tole ma, on ma tataba! Nunga sae on porhau ni soponta i.”
Dung i didok boruboru i ma mangalusi, “Godang ni hau pilliton di tombah on ale Rimburnihotang! Boasa pola ingkon on buaton? Mamaolhu ma i paulion,” ninna. Dung i didok Si Rimburnihotang ma mangalusi, “Nda tumogu na moradguldagul bahen tiang? Marigat pe i maol do.” Jadi sai paugul ma nasida di bona ni hau i, laos sundat do ditaba nasida. Dungkon ni i muli ma nasida tu huta. Alai dung torang ari, disundati ma padanna tu porboru i, jadi mulak ma sude sinamot na jinalona.
Mangulahi mangoli ma muse Si Rimburnihotang, suang disuan padan songon naung pinajojjor ondeng. Dung masiunduhan nasida di hata ni padan i, disuhatma sinamotna boli ni boru i; dung morujung digarar utangna, diboan ma boru i tu hutana.
Dung sabulan ibana di hutana, diunjun ma pangoloion ni jolmana i, ditogihon ma ibana mordengke. Andorang di na mordalan i nasida manopot ambar sidengkeannasida i, diida jolmana i ma sada lupaklupak na metmet nagok dengke dibagasanna. Mornida godang ni dengke i boruboru i, didok ma hatana tu dongan saripena i: “Idama indi godang ni dengke on! Tole ma, on ma tabuat!” Jadi didok Si Rimburnihotang ma mangalusi, “Sadia ma i mortimbanghon godang ni dengke di ambar sitopotonta on?” ninna.
Dung sai didatdati nasida mordalan, jumpang nasidama luat ni begu, jala dibagasanna godang do dengke nabalga dohot nametmet. Jadi didok Si Rimburnihotang ma, “Morhobas ma ho, ale boru ni rajanami, tatimba ma laut on asa marsik, asa jumpang sian on di hita hangoluan!”
Sian dos ni roha nasida dipungkanasida ma mangarsik laut i; alai ndang olo marsik. Dung loja ni lojana nasida na manimba i, didok Si Rimburnihotang ma mandok jolmana i: “Ua morende ma ho, ale boru ni raja, asa marsik laut on!” Ro ma alus ni boruboru i, “Antong dia ma endehononhu, molo boti?” Ai so huboto mutmut ni ende.”
Jadi diajari Si Rimburnihotang ma songon on: “Marsik ma ho ale laut, asa gira hubuat hami gulokgulokmon, asa adong hangoluannami didok anak ni raja i. I ma dok di endeendem; alai huhut ma ho manimba,” ninna.
“Olo,” ninna jolmana i. Jadi diendehon ma ende napinodahon ni dongansaripena i pitu hali, jadi marsik ma laut i, dipambuat nasida ma dengke i jala digadis, jumpangsa ma hangoluanna sian i.

04 BORU TOMPUL SIPURPURON DOHOT IMBANGNA

Adong ma najolo sada raja natarbarita, namargoar Motua Rajadoli, nammbahen onom jolmana. Dung nania lelengni porsaripeonnasida i, laos so olo do mananggalbajubaju sian jolmana na onom halah i, marsak ma rohana, ai nalaho punu ma ibana dirohana, so tumadingkon anak di tano on. Alai dipahundul raja i ma datu manungkunhon tu nasida manang dia do sibahenonna mangeleheleh Debata asa tubu anak dohot boru dongan sarimatua. Jadi mormanuk ma nasida; ai pormanuhon dodihaposi rohana. Dipeakhon ma sosona, asa manang dia sian angka soso i na nidompakhon ni manuk marbobo, i ma saut siulahonon ni suhut i. Jadi didompakhon manuk i ma soso namandok: “Ingkon mangulahi mangoli raja i, asa tubu anak donagan sarimatua.”
Jadi didok raja i ma, “Unang so i da na mambahen adong di ahu anak sipahedokhedohonku, denggan,” ninna. Jadi mangoli ma ibana, dioli ma sada boruboru ima boru Tompul Sipurpuron, boru Mombang Siagian. Ndang pola sadia lelengnai ditua Debata ma na tama di boru Tompul i. Mornida i imbang ni boru Tompul si onom halah i, sega ma rohanasida. Diluluinasida ma dalan manang songon dia behenon angkal mamunu boru Tompul naung gabegabean i. Ai molo tubu sogot na di bortian, ndang tarpaidaidanasida ibana sogot padidengdideng anak.
Jadi di na sadari pauli sopo ma raja i, jadi disuru ma luhut jolmana na pitu i tu tombak laho masibasbason bahen tarup ni sopo i. Pungu ma anggo na onom halah sapangulaan asa tarbahennasida mortuptup, pasauthon tahi ni rohana mangago boru Tompul i. Dung dos tahinasida disibahenonna, morsitallik siboanonna be ma nasida asa muli. Dung sae siboanonnasida be, morsijouan ma nasida asa udur muli, dijou ma dohot boru Tompul i. Asa dung sangombas nasida mordalan, maradian ma nasida di atas ni sampuran maridi. Andorang na maridi i dope nasida, disoronasida ma boru Tompul i, dung i didabu ma ibana tu sampuran i asa mate. Dung i muli ma anggo na onom halah i. Dung bot ari, dipausoi raja i ma jolmana sionom halah i taringot tu langka ni boru Tompul i, manang na tudia ibana laho. Sada ma alusnasida mandok, “Ndang hubotohami manang tudia ibana; ai jumolo do ibana muli sian hami,” ninna nasida be. Jadi morseto ma roha ni raja i; ai diarop rohana ma, sandok naung mate do boru Tompul dibununasida. Ala ni i mangandung ma ibana sian tos ni rohana, ndang olo be ibana apulonnasida.
Alai anggo boruboru na niaup ondeng, sangkot ma ibana tu sada batu nabolon na ditongatonga ni batang aeh i. Jadi diunsalhon galumbang ni aeh i ma ibana tu ginjangna, laos dihundulhon ma dirina tu ginjang ni batu i. Alai dung humosa ibana di atas ni batu i, dibereng matana ma aek na bagas do hape na manghaliangi ibana. Jadi marsak ma ibana, ai soadong be dalanna laho taripar tu bariba. Dibagasan bojok dohot ponjot ni rohana i joujou ma ibana tu Debata, asa dipatuduhon tu ibana dalan hangoluan; ai na laho mate nama ibana di rohana molo tung laos di tongatonga ni aeh i ibana. Morasi ma tutu roha ni Debata mida boru Tompul i, diaup aeh i ma sada hau nabolon sian julu agan pe somagodang aeh i, jala dipasamban hau i ma dirina tongon tu batu inganan ni boru i, jala ujung ni hau i sahat tu topi ni gadu na di bariba. Jadi hau i ma diporhite boruboru i tu bariba. Dung sahat ibana ro di bariba, mangulahi mangandung ma boru Tompul; ai so adong be diboto dalan tondongonna; tole panganon soada. Ala ni i menjururjurur ma ibana di topi ni aeh i mangalului pahu asa adong hangoluanna. Dung bot ari manaili ma ibana dompak dolok, jadi dapot matana ma disi sada liang, jadi disi nama ibana mormalammalam. Dung nania lelep ni ari diingani boru Tompul liang na di bona ni doloh i, tubu ma na dibortian, baoa. Mangulahi tarsunggul ma disi arsak ni rohana; ai soadong be namambuat soban pansusuduanna, tole panganon so adong memehononna tu dakdanahi. Ala ni i sai laho ma boru Tompul masi pahu tu topi ni aeh i asa adong panganonna dohot panganon ni anakna i. Jadi digoargoar boru Tompul ma anakna i, dibahen ma goarna Si Lundunipahu, ala magodang dakdanahi pinagodanggodang ni pahu, asa goar tulut do i. Dung lam magodang daging ni dakdanah i, ro ma sahali hatana tu iana songon on, “Ale inang! Leleng ma naung taingani ladang on. Didia do damang? Naung mate do ibana, umbahen na so hea ro?”
Umbege i boru Tompul tangis ma ibana, pola leleng asa dialusi anakna i. Dung i diulahi dakdanahi ma muse mandok hata, “Boasa ilum dohot tangismu behenonmu mangalusi, ale inang? Na so morama do ahu? Paboa!”
Dung i ro ma inana i, diumma ma anakna i huhut ma didok, “Pos ma roha ni damang, pir ma tondim sai mangolu maho dipasupasu Ompunta Debata! Sai na botoonmu do i sogot, asal ma hipashipas hita!”
Alai ndang sonang roha ni dakdanah i, sai didatdati do manungkun inana i, saleleng so tangkas diboto hatorangan ni na sinungkunna i. Ndang tarjua boru Tompul i be so paoboaonna na sinungkun ni anakna i. Jadi dipajojor ma tu anakna i porsorionna. Dung torang sude dipajojor boru Tompul i pangalaho ni porsorionna di pambahen ni imbangna si onom halah i, didok ma muse ujung ni hatana, “Pos ma roha ni damang, jala pir ma tondim! Natangkas do damang morama morina. Molo adong asi ni roha ni Debata di ho, sai patuduhononna do tu ho sogot dalan hangoluan.” Jadi sip ma anakna i.
Dung lam magodang daging ni Si Lundunipahu, nunga matoras dohot rohana ditadingkon ma natorasna i di liang i, laho ma ibana mangalului amana Mortua Rajadoli. Jadi holsoan ma roha ni inana taringot tu anak na i. Alai andorang na mordalan i Si Lundunipahu dompak julu paihutihut gadu ni batang aeh i, pajumpang ma ibana dohot onom halak pormahan, toho pormahanmahan ni amana Mortua Rajadoli.
Jadi dihundulhon Si Lundunipahu ma dirina manghatahatai dohot pormahan i. Alai dung na sadia leleng nasida na mangkatai i, tole ma nasida morjuji. Dihamonanghon Si Lundunipahu ma horbo na pinormahanni na sahalah. Alai ala holan Si Lundunipahu do disi, gogo ma dibahen si onom halah i tu ibana; Horbo hian hamonanganna gabe indahan digararhon. Derem do roha ni Si Lundunipahu manjalo indahan i, ai beha ma pangalo ni na sahalak di na onom halak? Dung i muli ma ibana mamboan indahan i tu inana asa adong hangoluanna.
Torang ari marsogotna i, didapothon Si Lundunipahu ma muse pormahan na onom halah i, mangulahi morjuji nasida. Jadi dihamonanghon ibana ma pinormahan ni na dua halak nari. Ditunggu Si Lundunipahu ma hamonanganna i, gabe ulos digararhon. Muli ma ibana, diboan ma ulos i jala dilehon ma tu inana asa adong paheanna. Marsogotna i didapothon ma muse pormahan i mangulahi morjuji nasida. Jadi dihamonanghon ibana ma luhut na pinormahan ni na onom halah i. Dapot ma dohot dagingnasida rodi paheanna. Dung bot ari didok Ssi Lundunipahu ma hatana tu nasida, “Beta hamu, laho ma hita tu hutanami! Olati hamu ma luhut na pinormahanmunaon!”
Jadi didok na onom halah i ma, “Ndang tarjua, ale rajanami; muli ma ho jolo, antong morsogot pe ho ro tuson mangalap hami,” ninna. Burju roha ni Si Lundunipahu, dioloi ma janjinasida i jadi muli ma ibana. Dipaboa ma hamonanganna i tu inana na morsiakbagi i. Alai anggo si onom halah ondeng muli ma nasida mandersederse jala dipaboama hataluannasida i tu donganna magodang, ala na mabiar nasida paboahon tu raja i hamagoannasida i.
Alai anggo pormahan sionom halah i dilului nasida ma dalan patunduk Si Lundunipahu. Songon on ma tahinasida. Molo ro morsogot Si Lundunipahu mangalap horbo hamonanganna i, gogo ma tabahen! Taboan hian ma tali pansa on! Disi ro ibana, pintor tatali ma ibana jala taboan tu huta. Dung i tabeanghon ma tu bonggarbonggar ni bagas ni raja i. Ia disungkun raja i hita, tadok ma alusta,” Najumpang hami do bayo on naeng mamangus na hupormahanhami; ido alana umbahen tinangkup ibana jala bineangkon.” I ma tadok. Jadi malua na itapormahani i, mago ma anggo ibana.
Asa dung torang ari morsogotna i, dipatulanasida ma na pinormahanna i. Dung ro di jampalan si onom halah i, ndang pola piga dan nari ro ma Si Lundunipahu morningot padanna. Alai dung ro di adaran ibana pintor disoro sionom halah i ma ibana, ditali ma ibana jala diboan tu huta. Dung i pintor dibeangkon ma ibana tu bonggarbonggar ni bagas ni raja i. Dipajojornasida mahuhut tu raja i dalan pambuatna di bayo i. Didok, “Na naeng mamangus ibana umbahen natinangkup.”
Dung ro di beangan Si Lundunipahu, mangandung ma ibana songon on, “Ngalutnai ale Ompung Debata porniahapankon! Sai asi ma roham di ahu, sai tatap ma ahu on! Burjuni rohangku do morningot padanhu, hape gabe burjungki do jumadi hamagoan di ahu, ai tardobo ahu songon on dibagasan na soada utang, soada dosa. Dibuat godung ahu na so marhinambor; dibuat basir naso morsipatudu. Asa tangi, bege i ale Ompung Debata! Sai patuduhon ma di ahue dalan hangoluan!” Sai songoni ma diandunghon di na sadari i. Tole padua arihon mangulahi mangandung ma ibana di beanganna i, diandunghon ma disi bernit ni porniahapan ni inana ala pambahenni imbangna si onom halah i, i ma jolma ni halak Mortua Rajadoli; boti rodi porniahapannasida na di liang i, sahat tu porsorion na niaahapna dung magodang ibana pambahenni si onom halah i.
Dibege sahalak natuatua nahundul di jolo ruma i ma andungandung ni baoa na tarbeang i, jadi maniara ma rohana umbege dangolna. Ala ni i ditopot boru natuatua ondeng ma raja i, nahundul di horbangan i morportungkoan tu balian. Dipajojor natuatua i ma tu pinggol ni raja i andung ni na tarbeang i, porsorion ni inana boru Tompul Sipurpuron i di pangaup ni imbangna sionom halah i, i ma jolma ni Mortua Rajadoli. “Asa anakmu do i ale rajanami, ai ho do dilului.”
Umbege i raja i tarsonggot ma rohana, didok ma, “Nda nunga leleng dung mate boru Tompul? Ndang mangolu be anggo ibana. Alai alani hatami dohot nama ahu morsogot mananginangi andungna i, asa torang binoto pangalahona.”
Morsogotna i hundul ma raja i di porlakna. Dung salpu porbalian, mangulahi mangandungi ma Si Lundunipahu di beanganna i. Jadi toho ma diandunghon ibana songon na pinajojor ni boru natuatua i tu pinggol ni raja i. Dung dibege raja i hatorangan ni andung ni baoa i perek iluna umbege parirna jala diparhatopot rohana ma tutu do i anakna. Ala ni i manaek ma raja i tu bonggarbonggar i, dihaol ma dakdanaki jala diumma, ditanggal ma dohot patna sian beangan i, tangis ma raja i mandok hatana, “Ahu do amangmu Mortua Rajadoli na niluluanmi dibagasan andungmu. Beha, mangolu dope inangmu?”
Umbege i Si Lundunipahu, tarsonggot ma rohana. “Pir ma tondim; ai na pinatongon ni Debata do langkam uson morhite sian haporsuhon na niahap mi. Onpe, didia do inangmu asa taalap nuaeng?” Maol situtu do roha ni Si Lundunipahu porsea di hata i ala songon na mabalgahu barita i di rohana. Dung pe lam tapettapet dipatorang raja i pangalaho ni inana asa porsea ibana jala marhatopothon na tutu do raja i amana, na niangkupanna mangkatai i.
Laos di na sadari i ma borhat raja i dohot Si Lundunipahu mangalap boru Tompul sain liang i mamboan ibana tu huta. Alai manjua do boru Tompul i boanonna tu huta. Sasleleng so diolo raja i pinangido ni rohana. On ma didok,” Molo naeng ahu boanonmu tu huta, ingkon behenonmu jolmam sionom i bahen sidegean ni pat ni anakhon laho tu bagas dohot laho mijur. Anggo so in, sumonang ma ahu mangingani lianglianghon.” Asal olo nama boru Tompul i muli, dioloi raja i ma pangidoanna i. Jadi muli ma nasida.
Dung ro di huta, diharoani raja i ma anakna i jala dibahen masongon na pinangido ni roha ni boru Tompul, dipanjangginghon ma jolmana na onom i tu tangga ni bagasna i, laos mate morsingkor ma na onom halah i di tangga i.

05 TUAN SINGA MANGARAJA

Adong ma najolo sada raja na margoar Ilikkotari, na mambuat dua boruboru bahen jolmana. Dung leleng nasida na morbagas i laos so olo do mananggalbajubaju sian jolmana nadua i. Jadi dung saep roha ni raja idi jolmana na dua i so tumubuhon posoposo be; mangulahi mangoli ma ibana. Dioli ma boru Tompul Sipurpuron, boru Limbong Sagala bahen jolmana. Ndang pola sadia leleng nari, dung hot langka ni raja i tu boru Tompul i, ditua Debata ma natama di boru Tompul i. Dung jumpang tingkina, tubu ma na dibortian, baoa. Luhut ma jolma ni raja i natolu i morlasniroha mida posoposo i, dietongi be ma doshon tubuna dibahen las nirrohanasida be.
Sian las niroha ni raja i mida anakna natubu i, laho manggoargoar dakdanaki raja i, dibuatma horbo sampur pandidion ni posoposo i, dijou ma angka panungganei di liat gomgomanna rodi hulahulana dohot anakhonna, asa pungu nasida disi morlasniroha. Dung ture sude sipanganon i, jala nunga pungu huhut na tinonggo i, mangan ma nasida. Dung sun nasida mangan, tole ma nasida morhata; manungkun ma na ro i ditua ni sipanganon na binahen ni raja i panganonnasida songon on. “Talitali padang rajanami ihot ni ogung oloan; ba nunga hami butong na mangan jala marlompan aroan, jala ro parjambaran. Haroan ni i, ba songon dia? Botima.”
Dung i didok raja i ma mangalusi, “Asi ma roha ni Debata, rajanami, sai roma haroan marharoon, dipatama ho hatami songon na mortondi eme, jala dipajagar hamu hata i songon marlompan hunik. Pamurnas ma i sipanganon na saotiki dohot lompan na saotiki tu dagingmu jala saudara tu bohimu. Manarita pe dagingmuna ala na hurang butong hamu ba unang dohot tondimuna manarita, morholit dope hami. Sititisihompa ma golanggolang pangarahutna, apala so sadia pe sipanganon napinanganmuna i, anggo panggabean, parhorasan, sai godang ma pinasuna. Ba angkup ni i, umbahen na pola sumiuk sipanganon nasaotiki disiuk inanta soripada on dihamu, paboahon naung morasi do raha ni Debata di hami mangalehon anak tubu dongan sarimatua. Ngolngolan do rohamu nasailaon so manjou goarhu moramaniaha, jadi na manggoarhon anakhon ma ahu nuaeng. Botima.”
Jadi dialushon na ro i ma, “Molo na mnggoarhon i do hape raja i, umbahen na dijou hamu hami, ba simbur ma dakdanaki magodang, penggeng ma laho matua, morhusip ma matana, jala limuton tanggurungna tumpahon ni Ompunta Debata dohot tumpahon ni tondini amanta raja on. Antong didok raja i ma goar sipaeheteheton jala goar sarimatua di dakdanaki, asa huboto hami.”
Andorang dinanaeng mandok goar i raja i, ro ma hulahula ni boru na so tumubuhon posoposo i, ditampar ma sian helana hata i songon on, “Anggo gabegabe i amang hela, sahat ma i dijangkon tondim, tuhuk ma i diabaram jala ampe disambubumu. Alai anggo taringot tu na manggoarhon goar ni pahompungki ho, muse ma i. Ingkon tubu ni jolmam siahaan i do panggoarhononmu.”
Dung i didok raja i ma mangalusi, “Na denggan do i nian tutu hatami ale rajanami! Ia i dope pangalahona di roha ni Debata, ndang dilehon tu nasida anak tau sipanggoarhonnongku, asa ndang tama tamparonmuna goar ni anak naung tubuon panggoarhonongku.”
Dung i dialusi hulahula ni na tubuan posoposo i ma hata ni hulahula na na so tubuan posoposo songon on, “Morhansiniroha do rohanta nasailaon di helanta i ala so moramaniaha, jadi nunga dilehon Debata nuaeng di borunta on sada anak nda tama ma hita rap morlasniroha? Jadi guntur ma hata i jala moralusalusan, sundat ma dipanggoarhon dakdanaki, ai nunga morserak nalolo i. Loja situtu angka raja padenggan hata i; alai ndang olo sonang. Jadi mormusui ma nasida manipat ari manipat borngin, leleng situtu.
Andorang di rahat ni porbadaan i, laho ma baoa sipogospogos tu ladangna masigadong. Jadi andorang masi gadong baoa i, por ma udan. Jadi maporus ma ibana tu rumbunrumbun na di duru ni gadongna i manisio. Andorang na manisio i ibana tarbege ma tu pinggolna manghatai bodat di atas ni panisioanna i sama nasida taringot tu porbadaan ni sama hulahula ni Illikotari taringot tu na manggoarhon anak tubu ni boru Tompul i. Jadi didok bodat i ma tu donganna bodat, “Aut tarbahen iba gabe jolma manisia mansai mura do bada i uhumon.” Jadi didok donganna i ma, “Aut tarbahen ho antong gabe jolma, beha ma bahenonmu panguhummu?”
Jadi dialushon ma, “Molo binahen rap manggoarhon jolmana na tolu i di tubu ni boru Tompul i, nda sonang ma roha nasida?” Ai ala ni na so morinaniaha do angka boruna i umbahen hansit rohani hulahula ni na so tumubuhon posoposo donganna i.” >>”Ba ise ma antong behenon goar ni posoposo i asa lehet ganup natolu i manggoarhon posoposo i?” << “Binahen ma goar ni dakdanaki; Tuan Singa Mangaraja. Nan Tuan ma goar ni nanialapna parjolo, Nan Singa ma goar ni na paduahon i, jala Nai Mangaraja ma goar ni boru Tompul i; Aman Tuan Singa Mangaraja ma goar ni dongan saripe nasida i; jadi nunga luhut na tolu i dipanggoarhon raja i. Molo songon i, rap sonang ma natolu i morhamaolhon posoposo i songon nasailaon. Alai sae ma i! Beta ma hita laho! Atik beha adong jolma manisia mananginangi, gabe diboto pangkataionta i,” ninna. Jadi mangangkat ma bodat i sian i laho tu dangka na asing. Alai anggo baoa sipogospogos ondeng, dipup rohana ma hatai jala di dasingdasing di bagasan rohana. Laos ditahi rohana ma laho paujunghon porbadaan i mangihuthon poda ni bodat nabinegena i.
Dung siang udan i, muli ma baoa sipogospogos, sundat ma ibana masi gadong, dipabarani ma rohana manguhum porbadaan i, ala naung dapotan poda ibana sian bodat i. Ditopot ma suhut ni gora i, songon on ma didol, “Beha di rohamu ale rajanami! Lehet do dirohamuna diuhum na manguhum porbadaanmuna on? Ai nunga loja be hamu. Jala tung sura sun bada i diuhum, ganup hamu taruli jambar dibahen ndang morsiunguti, aha do lehononmu upa ni panguhum?”
Sada ma alus nasida na morporbadaan i, songon on, “Manang ise pe ibana napasonanghon porbadaan on, jala ganup hami be dibahen taruli uhum, ndang morsisurungi, siparajaon ma poruhum i jala lehonon ma dohot boru di ibana. Nuaeng pe, anggo ho do baoa poruhum i, na! Jalo hian upam! Nunga dibege amanta on hata i,” ninna. Ditopot muse suhut na sambariba nari, suang songon i pandokna. Jadi dipongpang ma porbadaan i, dipajompak ma nasida tu jompahan i. Dung jompak nasida diadopi angka raja, masijujur pollungna be ma nasida. Didok parboru, hulahula ni na so tumubuhon posoposo i ma hatana, “Tung na so jadi do panggoarhonnonhon ni hela i anak na tubu ni boru Tompul i. Nda ingkon tubu ni borunasida i do panggoarhononna?” Porboru, hulahula ni natumubuhon anah i mangalusi, “Angatmu ma i, ale rajanami, ndada late rohangku tubu ni boru na dingkan hamu panggoarhonnonhon ni helanta i. Ai ndang adong, aha ma sogo nirohamu, tubu ni boru na dingkan hami dipanggoarhon helanta i?”
Jadi dung mansai guntur hata i, didok baoa sipogospogos ma, timbang hamu raja ma hata i. Halah on mandok, “Ingkon paimaon ni raja i dope tubu ni boru nasida i panggoarhononna; na sambaribaon mandok, aut ni na tumubuhon posoposo, ndang late rohanami goar ni tubunai panggoarhononni rajai. Nuaeng pe uhum hamu ma nasida!”
Jadi didok raja i ma, “Ho ma jolo, ale rajanami mambahen goar ni uhum di nasida; ai nunga juht rohanami nasailaon manguhum nasida.” Jadi didok baoa sipogospogos i ma uhumna songon on, “Anggo uhumhu, molo ture rohamuna, songon on do. Hansit do roha ni porboru di na so tumubuhon posoposo on, tung ummuba boru na dingkan nasida so mornaiaha. Asa saleleng so dilehon Debata dope dakdanak di borunami on tau sipanggoarhonon ni raja i, diingot raja i majolo goarna hian, ima pandok ni halah on sambariba. Jadi anggo dirohangku, paima dilehon Debata di borunasida anak, lehet ma taririt sada goar na talup rap panggoarhonon ni soripada natolui goar ni posoposo i asa sonang be nasida. Binahen ma goar ni anak ni raja i Tuan Singa Mangaraja. Nan Tuan ma goar ni jolma ni raja i porjolo nialapna, nan Singa ma goar ni na paduahon, Nai Mangaraja ma goar ni na tumubuhon posoposo i. Jadi Aman Tuan Singa Mangaraja ma goar ni raja i. Beha do roha ni hamu angka rajangku disi? Ia ture do i, tolopi hamu; alai molo na hurang uli dope, patingkos hamu,” ninna.
Jadi sude ma natorop i manolopi uhum ni baoa sipogospogos i; ai nunga luhut nasida hataridaan jambar. Jadi sonang ma nasida na morporsalisian, lehet masisorangan hinorhon ni uhum ni sipogospogos i. Dijalo baoa sipogospogos ma upa naung pinorbaga i, jadi morhahotan ma langkana, sangap ma ibana jala mamora dibahen raja i; ai laos dipabangkit do ibana muse gabe panuturina.

6. OMPU RAJA MALLEHUAN DOHOT JOLMANA

Adong ma najolo sada halak namargoar Ompu Raja Mallehuan na mambahen ladangna di soloksolok. Jumpang tingki ni baboan di ladangna i, ditogihon jolma ni rajai ma sada dakdanak asa laho nasida marbabo tu ladangna i, jadi mordalan ma nasida. Dung sahat nasida ro di ladang i, disuru jolma ni raja i ma parorotna ondeng tu soposopo na niulang na di topi ni hauma i. Alai nung tongon tubuan duhut na morporbue soposopo i.
Dung hos ari tangistangis ma posoposo i, ala naung mauas. Umbege i hehe ma inana sian hauma i tu duru laho pasusuhon anakkonna i. Jadi dihundulhon ma dirina tu sopo na niulang i. Andorang na hundul i inaina i pasusuhon posoposona morpultahan ma tu obukna porbue ni sambangsambang i so pamotoanna.
Ndang pola sadia leleng nari, ro ma ompu Raja Mallehuan sian huta mandapothon jolmana i tu balian. Jadi andorang di na jongjong dope raja i di pintu ni soposopo parlinggoman ni jolmana i, gabe diida ma porbue ni sambangsambang na di ulu ni jolmana i, pintor gor ma bohina; ai dirimpu rohana man naung morrohamago jolmana i dohot halak na pulik. Mornida jorbut ni pamereng ni dongan saripena i boruboru i, dipabasar ma pangalahona mandok hatana songon on.
“Songon na tibu ma ho ro tu ladang on. Na sian dia do ho nangkin madangadang?” ninna. Haru mangan ma ho, asa tiop anakta on; ai nunga huranghurangan abara ni parorot on siman nangkining.”
Ndang dialusi raja i hata ni jolmana i, sai dinolnol do boruboru i, songon babiat na naeng mamolgak sisoroonna huhut dipajorbut bohina. Jadi didok boruboru i ma, “Boasa so ringkot roham mangan, tiop ma anakta on asa husarbut duhut an saotik nari, asa muli hita.” Alai didok raja i ma, “Na sarbut ma hata ni boru asu on! Nia tu son anakki! Maup sadarion ma ho! Ai sisuan hasurahon do ho di ahu!” Alai didok jolmana i ma, “Ai aha na sala, dia ma na sega pambahenku umbahen didok ho songon i tu ahu?” Jadi didok raja i ma muse, “Ho ma sipabotoboto na niulam; alai sandok tung nasojadi be ho pardomuhonongku,” ninna, “laho maho, iris ma pegem morhorishoris harangan, turut ma dongan saripem manang ise na tu lomo n roham!”
Alai dung sai disulingkit lomana i pangalaho ni hata i, songon na mogap ma raja i mangalusi. Holan sada hata sambing didok, “Sandok so tung mulak sadarion ho,” ninna, topot ma ripem!” Jadi pintor marborusborus ma raja i, diompa ma anakna i huhut piripirion. Laho ma boruboru i tu amana huthut morungutungut jala didok, tung na so jadi be ompu Raja Mallehuan pordomuhononna.
Alai dung sahat ro di huta raja i, mombun ma rimasna, dipohusorhusor ma di bagasan rohana sala ni panghulingna di jolmana; ai na tomam hian do jolmana i morpanagalaho. Ganda huhut arsak ni roha paidaida anakna na tangistangis i. Torang ari morsogotna i laho ma ompu Raja Mallehuan tu haumana. Ditangkasi ma disi pangalaho ni sopo hundulan ni jolmana, gabe diida ma naung tubuan duhut naung morporbue sopo i, ala naung leleng so dihunduli jolma. Ala ni i dipasuman ma di sopo i porhundul ni jolmana i, jadi sap ulu ni raja i dibahen porbue ni duhut i. Mornida i raja i totong ma rohana, digalmit ma hurumna jala digotil lambiakna huhut ma didok, “Bagianhi ale inang! Tung salpu hatangki tu boru ni raja i; nalindang do hape inbana. Dia nama ulaning dalan pangulahina bahenonku?” ninna rohana di bagasan.
Sian hauma i mordalan ma ibana manopot jolmana na morbabo di hauma ni simatuana rap dohot baona. Andorang mordalan ompu Raja Mallehuan di gadugadu i, dipungka ma patangistangis dakdanaki, asa anggiat maras rohani jolmana i mida posoposo i. Sian ila ni raja i manjouhon soarana tu jolmana i, songon na monsong ma langkana dibahen di gadugadu i huhut patangistangis dakdanaki. Umbege soara ni dakdanaki baona i, ro ma hatana tu edana i songon on, “Ua alap hamu ma ne dakdanahan! Asi roha nunga morporo dakdanaki ala na sai tangistangis i ibana.” Jadi didok edana i ma, “Dohot na so antoanmu, rohana disi! Sai morsapata ibana sibahen arsahi!”
Dung i didok baona i ma, “Tongka songon i da eda! Ndang tarsalpuhon roha. Parindahanan do na jadi muba; anggo porrohaon tu dongan saripe ndang tartostos. Tarbeha pe pangalaho ni ripeniba, ingkon anjuon do i. Angkup ni i ndang jadi pasiaron muruk tu dongan saripe maradophon anakhonniba. Aha ma sala ni dakdanaki umbahen tusi hamu morrimas? Ipe alap hamu ma ne asa gira managuk ibana, ai nunga uasan.”
Jadi didok edana i ma, “Antong hamu ma jolo manjalo, songon na subang rohangku dope anggo tung tanganhon manjalo sian ibana ala jungkat ni rohana. Alai donghon hamu dipaima asa diboan muse dung managuk.”
Jadi laho ma edana i, dialap ma berena i tu gadugadu i. Dung salpu sian tangan ni ompu Raja Mallehuan posoposo i, maporus ma ibana tu huta. Dibuat ma sipanganon bahen utang sala ni panghulingna tu jolmana dohot tu simatuana. Dung ture sude sipanganon napinaulina i, diboan ma tu huta ni simatuana jala ditogihon ma sada natumunggane behen angkupna. Alai dung sun dipangan simatuana sipanganon nabinoan ni helana i, disungkun simatuana i ma helana i hatorangan ni bada porsirangan nasida i. Sian ila ni roha ni ompu Raja Mallehuan pajojorhon hatoranganna sip ma ibana, ai tangkas diboto ala ni salana do umbahen dao ibana sian jolmana, ala nahurang manangkasi ibana dipangalaho ni soposopo i. Manariashon lindang ni rohana boruboru i paboa na ias ibana na niarop ni roha ni dongan saripena i, dipajojor ma di jolo ni amana i pangalaho ni hasosonggop ni sambangsambang i tu uluna. Dung torang sude hata i, dipaunduk raja i ma rohana di jolo ni simatuana manopoti salana, didok ma.
“Nunga tutu sala bolon pambahenki. Onpe unang be jujur hamu i tu ahu; ai nunga pola ro ahu songon na manungkap di jolomuna manopoti salangku na godang i. Simbora mula tubu ma tu simbora mulajadi; di sude pambahenanku nahumurang i jora ma ahu mambahen songon i sahali nari.” Dung songon i peak ni roha ni helana i diida nasida, dipasupasu ma nasida jala dipaborhat tu hutana

07. BAOA PORSAMBIL

Adong ma najolo sada halak namangarabi bahen porsuansuananna. Jadi di dalan tu na nirabina i diida matana ma disi godang porhaisan ni pidong pulpulan. Mornida i baoa i, gabe tubu ma rohana naeng manaoni pidong i anggiat dapotsa. Ala ni i laho ma ibana masi hori asa adong piuonna bahen tali. Dung godang tali i dipungka ma paulihon hinaonna i, ditallihi ma anak ni hau baor ni sambilna i. Jadi dung sun ditaon hinaonna i, didapothon ma ulaonna. Laho muli ibana, sai ditingkir ma hinaonna i atik beha naung dapotan.
Alai di na sadari dapotan ma hinaonna i, las situtu ma rohana mambuat pidong i. Dilehon ma ipormeammeamon ni anakhonna paima bot ari. Dung bot ari, ro be ma angka porbalian, ro ma dohot jolma ni porsambil ondeng. Sian las ni roha ni anakna di pidong na dapot amana i, diptudutuduhon ma pidongna i dohot tu inana. Las ma dohot roha ni inana mornida balga ni pidong i, dihalaputi ma morhobas asa gira mangan. Dung ture sude sipanganon i, laho mangan nasida, dibuat baoa i ma pidong na dapotsa i asa dibagihon di nasida nasaripe. Songon on ma dibahen porbagina. Dibuat baoa i ma jolo hasurunganna songon na binahen ni porburu, ima upa masihori, upa morpiu, upa mangarit, upa manallik baor, upa manaon, upa mansilo, upa mamboan, upa manutungi, upa mangalapa, upa morbagi. Upa mangalompa dilehon ma i tu jolmana. Dung i na tading i madipardosdos di nasida saripe, jadi holan otik nama dijalo ganup anakkonna i bagianna. Sian muruk ni jolmana mida pambahen ni dongansaripena i disampathon ma bagianna i tu talaga huhut ma didok, “Nanggo di balian i nian papangani pidongmi, boasa ingkon pola boanonmu tu hutaon asa pandonggurhononnami paidaida ho!” Sai sip ma baoa i huhut mamangani hasurunganna i.
Di na paduaarihon disilo muse hinaonna i dapotan. Laho mangan nasida, suang dibahen porbagina songon na ginoar ondeng. Jadi marsak ma roha ni jolmana i mida dongansaripena i, mandele ma ibana tu balian mangula ulaonna; sai di huta nama ibana so hundulhundul ala soadong be tubu dos ni roha di porsaripeonnasida i. Uju hundul boruboru i di alaman sian arsak ni rohana; disura rohana ma disi atik laos songon i ma sogot pambahenni dongansaripena i tu nasida di angka na niomoomona, “Gabe mate alit ma hami bahenonni na soada sipanganon rap dohot anakkon,” ninna rohana di bagasan. Ala ni i dilului ma dalan patunduk roha ni dongansaripena i. Diletehi ma tumorop porindahanan na metmet. Laho mangan nasida, dipatedek boruboru i ma porindahanan angka na metmet ondeng di jolona, disonduhi ma indahan i tu porindahanan na di jolona i huhut didok goarna, “Upa manguhal eme sian sopo, on; upa manjomur, on; upa mandaek, on; upa manduda, on; upa paiashon, on; upa mangalompa, on; upa mangalap aek, on; upa morsonduk tu porindahanan, on; upa morbagi, on; upa mamuri panganan, on.” I ma didok boruboru i. Jadi na tading i ma dipardosdos nasida na saripe. Jadi holan otik nama dijalo ganup nasida be bagianna. Mornida pangalaho na songon i boa i, manderse ma ibana, ai so adong be dihilala butuhana bagian na jinalona i, sai panemenemeon ma ibana tu anakkonna i. Mornida muruk ni baoa i boruboru i, diduduk ma sude porindahananna i, dung i mijur ma ibana tu toru.
Sian siak ni butuha ni baoa i laho ma ibana tu porlakna mambalbal bagot; mulak tu jabu ma boruboru i mamipis hapasna. Andorang na mambalbal bagotna i baoa i, mangkuling ma balbalna i dibege jolmana i songon on, “Por-pok-pok-pok bagi dos ale ina ni si unsok asa mokmok!”
Sai songoni ma didok balbal ni baoa i dibege boruboru i di bagas. Jadi mengkel ma boruboru i sasadasa di bagas umbege soara ni balabal ni dongansaripena i.
Dung sun ibana na mambalbal i, mijur ma ibana sian ginjang laos dihundulhon ma ibana di porlakna i. Andorang hundul ibana, dibege pinggolna ma soara ni pipisan ni jolmana i mangkuling, on ma didol, “Ningku pe nian ale anak ni raja, ndang jadi masa songon i!”
Sai songon i didok soara ni pipisan i. Umbege i baoa i longang ma rohana, didok ma, “Na mandok beha do i soara ni pipisanna i ulaning: ‘Ningku pe nian ale anak ni raja, ndang jadi masa songon i?’ ninna rohana.
Dung lamdiantusi baoa i soara ni pipisan i, mengkel ma ibana, didapothon ma jolmana i tu bagas manopoti dosana paboa nasotupa be bahenonna na songon i tu joloan on.
Dung ro di bagas baoa i, didok ma tu jolmana i: “Beha umbahen sai songon na muba pangkuling ni pipisanmon sadarion?” Jadi di dok boruboru i ma mangalusi, “Ua soara ni balbalmi boasa songon na manarita i mandok, ‘Por-pok-pok-pok bagi dos ale ina ni si unsok asa mokmok?’ Ai ise do hita nadua pormulaan ni singkam mabarbar i? Ho do manang ahu?”
Jadi guntur ma nasida, gabe ro ma isi ni huta i, diuhumi ma nasida hombar tu pangkuling ni ulaulanasida be. Jadi sonang ma nasida. Balik ni arina i disilo baoa i ma muse hinaonna i, nunga dapotan. Laho mangan nasida, dipardosdos ma sipanganon i songon panglaho siapari, mordua di na godang morbagi dina otik, jadi mokmohan ma nasida jala sonang.

8. BAO SIETENGETENG, PORHAIL NA TIGOR

Adong ma najolo sada halak panopa, na morgoar Sanggarsomalindang Panopasomalate na mangoli boru Tompul Sipurpuron boru Limbong Sagala. Ia ditubuhon ma sada anak jadi dibahen ma goarna Bao Sietengeteng. Dung hira sandangan podang daging ni Bao Sietengeteng mate ma Sanggarsomalindang Panopasomalate. Jadi Morsiakbagi ma pangkilalaan ni boru Tompur Sipurpuron pagodanggodang anakna i; ai so manang adong arta ditadinghon Sanggarsomalindang manang hauma sigatsigatonnasida.
Sian maor ni roha ni boruboru i laho ma ibana sahali tu bona ni bulu mandiori tubis, jadi jumpangsa ma godang tubis. Dung i diboan ma i tu huta, dirisi ma i, asa gadisonna tu onan. Jadi sai ganup ari ma boru Tompul i laho tu bona nu bulu i mandiordiori tubis gadisonna asa adong hangoluannasida.. Dung lam magodang daging ni Bao Sietengeteng disuru inana ma ibana manghail anggiat sai adong hangoluannasida, ala na soadong be tubis pabuatbuatonna tau gadisonna. Jadi didok dakdanahi ma tu hatana tu inana i, “Ale inang disuru ho ma ahun manghail, nadenggan do i. Alai siandia ma buatongku nuaeng hepeng manuhor jojoran sanjongkal? Ai so manang adong hepeng tapeop? On pe ale inang, ia naeng ulahononhu panghailon, denggan ma ho jolo laho madangadang tu bona ni bulu i mandiori tubis, ia dung adong jumpang ho, irisi ma denggandenggan songon nasailaon jala boan ma i tu onan. Songon i ma tumbanghon tubis na dapot ho i tu jojoran sanjongkal, dung i boan ma jojoran i tu son asa hupauli bahen hail.”
“Denggan,” ninna natorasna i, dung i laho ma inana tu bona ni bulu mandiori tubis, jadi jumpangsa ma godang tubis. Dung jumpang mata ni onan, diboan boru Tompul ma tubis na niluluanna i asa gadisonna tu portigatiga jojoran. Dung diida portigatiga jojoran tubis na hinunti ni boru Tompul i, disungkun ma argana asa tuhoronna. Jadi didok boru Tompul i ma, “Gabur do arga ni i ale amang. Sae do holan jojoran sanjongkal bahenonmu panuhor tubishon.” Burju roha ni potigatiga i, digotap ma jojoranna i jala dilehon tu boruboru i. Dung dijalo boru Tompul jojoran tohor ni tubisna i, muli ma ibana jala dilehon ma i tu anakna.
Asa dung dijalo Bao Sietengeteng jojojran i sian inana, sai dipatigor ma jojoranna i. Dung tigor, dirahuti ma jojoran i dos tonga. Mornida i boru Tompul, disurahi ma hapandean ni anakna i, songonon ma didok, “Pengkuk do hail da amang asa dapotan, anggo tigor ndang hasea,” ninna. Alai dialusi anakna i ma hata i, “Ndada holan uhum hasea tigor ale inang, manang aha pe sibuaton ingkon mardongan tigor do asa ture. “ Jadi sip ma natorasna ipaidaida hapandean ni anakna i.
Dung sun dipauli Bao Sietengeteng hailna na tigor ilaho ma ibana manghail alai ndang dapotan. Sai didatdati na manghail i dibagasan tolu ari, laos so dapotan, dengke pe ndang adong manoro hailna i. Tole borngin ni mata ni onan i laho ma ibana manghail, jadi ro ma dengke apala nabolon, dibondut ma hailna i barat, jadi dapotsa ma dengke i dung i diboan ma tu inana. Las situtu ma roha ni boru Tompul i mida balga ni dengke i. Asa dung laho poronan, didokkon inana ma boanon ni anakna dengke na balga i asa gadisonna, didok ma, Gadis damang ma dengke on, alai ndada jadi hepeng jaloonmu tuhorna, sae do ende sada jaloonmu sian panuhor i.
Jadi didok dakdanaki ma, “Molo i do ale inang na mambahen adong hangoluan, denggan,” ninna. Diporsan ma dengkena i, diboan ma tu onan. Ndang sadia leleng nari dipaima, ro ma poronan ni hasundutan, ditopot ma pordengkean i; ai naeng masidengke na bolon ibana pasauthon ulpuk ni datuna. Dung diida dengke nabolon na pinaadopadop ni Bao Sietengeteng i, disungkun ma argana. “Sadia arga ni dengkemon, ale amang pordengke?” Dung i didok ma mangalusi, “Na gabur do arga ni dengke i, ai i do panonai ni dainang nasogot tu ahu.”
Jadi longang ma halak hasundutan i umbege pangidoan ni pordengke i ala na so dung hea masa na songon i diida dibahen halak. Jadi dirimpu rohana ma manang na mandok beha dakdanaki tu ibana.
Jadi didok Bao Sietengeteng ma, “Unang ma pola longang roham di hatangki, burjungku do i. Nuaeng pe, molo dipodahonho di ahu sada ende, boanonmu ma dengke i tu hutam, horas ma ho manganhon i jala sahat tu ulaonna.”
Dung i didok halak hasundutan i ma, “Antong ende dia ma podahononku di ho asa diahu dengkemi.”
Jadi didok ma mangalusi, “Lomom do manang dia na tubu sian roham sidohononnmu na tau gabe hangoluan di hami tu pudi.”
Dung i ro ma panuhor i, “Beha molo dung hudok annon sada ende na huboto, saut ma boanonku dengkemi sopola mangalehon hepeng ahu?”
Dung i ninna ma mangalusi, “Saut ma boanonmu dengke i tu hutam dung dipodahon ho di ahu sada ende.” Jadi didok panuhor i ma, “Antong masilehonan tangan ma hita tanda paboa na hot hata i.”
Dung i masilehonan tangan ma nasida diadopi jolma na torop i. Morende ma panuhor i songon on, “HURIDAP MA DI BONA NI BAGOT, NUNGA HO HUIDA JALA NUNGA HO TARDAPOT.” Dung tolhas hata ni ende i didok panuhor i, diolophon Bao Sietengeteng ma ende tuhor ni dengkena i. Sian las ni rohana dibuat ma dengke i jala dilehon tu baoa panuhor i huhut ma didok hatana, “Sahat tu ulaonna ma dengkeon bahenonnmu, sahat ma ahu gabe jala mamora pausungusung ende napinodahonmi tu ahu jalasarimatua.”
“I ma tutu,” ninna panuhor i. Diboan ma dengkena i las ma rohana; ai sopola be halaoan ringgit ibana manuhor dengke i. Muli ma dohot Bao Sietengeteng, las ma rohana mamboan ende tuhor ni dengke i jala dipaboa ma tu inana.
Dung lam tang daging ni Bao Sietengeteng, mangulahi ro hata ni inana songon on. “Beha di roham amang? Ua tingkir ma jolo bagot na sinuan ni amam na hinan, atik naung mormata do i jala boi balbalon anggiat adong sian i hangoluanta.” Dungi laho ma ibana tutu tu ladangna, diida ma bagot i nunga tutu mormata jala nunga tarbalbal.
“Anggiat tung moraek,” ninna rohana, gabe dibalbal ma bagot na i. Andorang di na mambalbal bagot na i Bao Sietengeteng, diehet pamanganna ma ende tuhor ni dengkena i. Jadi andorang di na morende i bana mamolus ma panangko ni hasundutan sampuludua halak na sorat be mangusung na tinangkona.
Dung dibege na sampuludua halah i ende ni pambalbal i, tarngongong ma nasida huthut ma dijouhon soarana, “Sombangku ma di ho amang pambalbal! Nunga tutu taroto hami; ai nunga didida jala didapot ho hami. Nuaeng pe, asal ma unang dipaboa ho hami tu porugasan i, na hian upam!” ninna panangko i.
Umbege soara i bao sietengeteng, songgot ma rohana: ai so pamotoanna panangko i mamolus sian bona ni bagotna i. Alai agan pe so diida hian i, laos hatana i ma didapothon padapot panangko i, ninna ma, “Nunga tutu taroto hamu! Ai luhut ugasan na binoanmuna on, ugasan ni datulang do i hutanda. On pe tung na so tarbahen hamu malu, ingkon tangkupon ma hamu jala pambeangkonon tu huta!” Humalaput ma ibana mijur huhut manjoujou donganna pambalbal, mambahen pitonggam.
Umbege joujou i panangko i, morbubur ma nasida mangkaporushon dirina masitondong tondongonna, so diboto be samban maporus ala biarna; ditadingkon ma ugasan tinangkona i di bona ni bagot i. Mornida i Bao Sietengeteng humalaput ma ibana papunguhon barang na tading ijala dipantabunihon ma tu ramba i. Dung i muli ma ibana, dipaboa ma ugasan na dapotsa i tu inana. Ditangitangi ma huhut usouso ni halak di luatnasida i; alai dung soadong be dibege usouso di busnasida i, dibuat nasida ma poti i, jadi jumpangsa ma godang arta. Ima dipangke Bao Sietengeteng manuhor hauma, bagas dohot bahen pangolina. Jadi sonang ma panghilalaannasida di hangoluan on.

09. RAJA BAGONDANGDIRI RAP DOHOT ANGKA BORUNA

Adong ma najolo sada raja porumauma na morgoar Bagondangdiri; pitu do boruna. Tarbarita do raja i tu luat ni halak na pulik bus dibahen hapadotonna dohot morana. Dung i dina sadari pauli porlak ma raja i, porlak hasudungan ni roha, jonok di lambung ni hutana. Jadi disuani ma di porlak na i ragamragam suansuanan, disuan ma dohot gundur. Dung jumpang tingkini suansuananna i morporbue, diporbuehon gundurna i ma porbuena na suman tu rupa ni jolma, mortangan, morulu dohot morpat. Alai dung diida raja i porbue ni gundurna i, tarsonggot ma rohana ala so dung diida matana porbue ni suansuanan na suman songon i rupana. Sian songgot ni rohana i muli ma ibana jala dipaboa ma na masa diporlakna i tu jolmana.
Jadi didok nasida be ma, “Jea dia, porulian dia ma nuaeng patongonon ni Debata tu hita horhonon ni i?” ninna nasida be. Tole borngin na i mornipi ma raja i, diida ma dibagasan nipina ro sada baoa na uli na mandok tu ibana, “Unang pola songgot roham ale rajanami mida gundurmi, ai porulianmu do i sogot. Buat ma i jala boan tu bagasmu, jala bahen ma i hamulian ni borum, unang ganggu roham! Na puas do muse sian gundurmi sada anak nauli situtu, jala bahen ma goarna Raja Gundurdilalo.”
Torang ari morsogotna i songon na songgot ma rohana di nipina i jala didok ma, “Tung beha ma pambahen ni i tubu jolma sian porbue ni suansuanan?” ninna rohana di bagasan. Jadi dipaboa ma nipina i tu jolmana. Dung i didok jolamana i ma, “Nadenggan do lapatan ni nipimi. I pe beta ma taalap gundur i!”
Dialap nasida ma gundur i, jala dipekhon nasida ma tu pangumbari, paima bot ari.
Alai dung bot ari, ro ma sude boru ni raja i sian angka ulaonna. Dibuat raja i ma juhut hasampuran ni boruna dohot gundur mangihuthon hata ni nipi ni raja i. Dung ture sude sipanganon i, dijou raja i ma boruna na pitu i tu jolona asa disungkun manang ise sian nasida na olo mordongansaripehon gundur i. Dung pungu nasida na pitu, dihindat raja i ma gundur i jala dipeakhon tu jolona, jadi mangan ma nasida. Dung sun nasida mangan, didok raja i ma hatana tu angka boruna i songon on, “Ia nunga pungu hamu na pitu di son, ise do sian hamu na pitu na olo mardongansaripehon gundur na peak di jolongkon?”
Jadi sahata ma na onom halah i mandok, “Palias ma hatami ale amang! Dao ma i sian hami! Auphon ma tu aek gundurmi! Ndang pardulinami, tagonan ma hami langge unang singkoru; rahanan ma hami mate anggo tung gundur nama dongansaripenami sian mangolu!” Dung muntul raja i mangunung boruna na onom halah i, ro ma hatana tu boruna siampudan, i ma Si Langkuanipege songon on, “Beha do ia ho ale boru hasian? Olo do ho mangoloi podangku? Sotung songon pandok ni angka hahamon pandokmu.”
Jadi ninna i ma mangalusi, “Ama do ho ale amang, na umboto na patut sibahenonnmu tu hami angka anakhonmu; apala olo ho paguguthon na so sira, painimhon na so aek tu hami. Molo tarbahen do di roham gundur na peak di jolongkon pasonang rohangku, denggan, asal ma unang tubu hasusaan di pudi. Nang tar songon na suhar poda ni ama tu rohaniba, puneon do, asal ma manghorhon tu nadenggan di ujungna, ai namangoloi poda i do nadenggan,” ninna siampudan i.
“Olo da inang,” ninna amana i, “sai na mortua do boru namangoloi poda ni amana. On pe gabe ma dainang tubuan lakalak tubuan singkoru di dolok ni purbatua; sai tubu ma anakmu dohot borum dongan ni dainang sarimatua. Bintang na rumiris tu ombun na sumorop; anak pe riris boru pe antong torop.”
Jadi didok boru na i ma, “I ma tutu ale amang, sai turtu ma ninna anduhur tiotio ma ninna lote; sai dijangkon tondingku ma natama i sai unang ma muba unang mose!” Jadi dipasampur raja i ma boruna i tu gundur i.
Dung hot langka ni Silangkuanipege tu gundur i, manidingniding ma sionom halah mida anggina i ala gigi rohanasida. Ndang olo be nasida pasaorhon dirina tu anggina i. Ndada holan tu gundur i be nasida morsogoniroha nunga dohot tu jolma. Jadi morlungunlungun ma roha ni Si Langkuanipege ala na so morporsaoran i ibana dohot angka hahana i.
Dung i di na sadari laho ma na pitu halah i morbabo tu balian, alai dung ro di ladang i nasida, dipapulik nasida ma Si Langkuanipege dingkan toruan. Laos di ari nasadari i, ro ma sada dolidoli na uli situtu, ima Raja Gundurdilalo namapultak sian gundur i, ditingkir ma parbaboan ni angka paribanna i. Alai ndang adong agia ise sian na pitu halah i namananda manang ise baoa na ro i. Mamahe ma antong Raja Gundurdilalo i jala manghunduli hoda sibarabara hoda sibiribiri, sigagat emem na masak sipasiding eme na bibi, ima hoda pahean ni simatuana Raja Bagondangdiri.
Dung diida sionom halah baoa na ro i, hehe be ma nasida sian bogasna mandapothon baoa i tu gadugadu i huhut masisurduhon hajutna tu baoa i mangalehon napuran. Disigati dolidoli ma hajut ni ganu nasida jala dibuat napuranna, alai ndang dipangan. Alai dung so disi diidana hinaholongan ni rohana i, manaili ma ibana tardompak toruan, jadi dapot matana ma disi sada boruboru punjung morbabo. Disise ma paribanna sionom halah i songon on, “Ise do ia boruboru na punjung morbaboan?” Jadi didok nasida ma, “Aha ma siniseanmu disi da pariban? Jolma na burangso tubu do i, ndada siantoanta i. Di son ma hita manghatahata i!”
Dung i didok dolidoli i ma, “Tongka songon i pangkuling da boru ni rajanami! Unang maleahu rohamu mida ibana, atik tupa do morsangap i sogot,” ninna. Alai dialushon paribanna i ma, “Tung sian dia ma hasangapon ro pintaon ni jolma sa songon i? Gari jolma do dongansaripe ni jolma, gari so mura jumpang hasangapon, lam sisongon ibana ma pordongansaripegundur porbue ni suansuanan, lam morsangap? Dao ma i!” angka ninna nasida be. Jadi didok baoa na ro i ma, “Agia songon i, pangkulingan do ibana atik beha ma sogot dohononna iba na so moruhum jala na so anak ni raja. Loas hamu ma ahu jolo laho tusi satongkin!”
Jadi laho ma Raja Gundurdilalo, didapothon ma dongansaripena i; alai ndang ditanda boruboru i manang ise baoa na ro i. Ala ni i jumolo ma baoa i mamangkulingi boruboru i songon on, “Boasa ma songon na mauhom pangalahom ale inang porbabo? Ua hehe hamu jolo sain i, lehon hamu ahu jolo napuran i sangkababa!”
Dung i didok Si Langkuanipege ma, “Boasa ma ho mangido napuran sian ahu; pangidoanmu napuran, naung tumunggane do ahu ndada ala poso daginghu diida ho.”
Didok Sigundurdilalo ma mangalusi, “Natuatua do tu natuatua lehet masipangidoan; ahu pe naung natuatua do, tanda ni hatungganeon nama sipaimahononhu.”
“Molo i do hape, atik behama tung magigi hamu manjalo napuran sian ahu; molo naeng hamu mornapuran, indi do hajuthu na ditoruni saong i, hamu ma manjama!” Jadi didok Si Gundurdilalo ma, “Ndang sai ture da inang namangido i manjamai hajut ni porhajut. Hubuat annon godang, dohononmuna do papangan hatoban; ia otik hubuat, atik na maotikhu. Sai tumabo ma panganon na nilehon ni ina.” Burju roha ni Si Langkuanipege, disigat ma hajutna i jala dilehon ma napuran i tu baoa i. Dung dipangan napuran i, laho ma ibana muli, dibatak ma hodana i. Dung sahat ibana ro di huta, humalaput ma ibana mananggal paheanna i dohot pasuanghon tu pambuatna hian. Dung i disuruk ma bangkar ni gundur i andorang so diida halak. Onom ar lelengna sai dipatudutudhon ibana dirina tu ganup paribanna i mangasomi rohanasida. Alai anggo Si Langkuanipege sai parose rohana do nasa pahean na pinahe ni baoa na ro tu hauma i, suman tu pahean ni amana Raja Bagondangdiri. Ala ni i muba ma ringkot ni rohana manangkasi baoa na ro i, manang ise do i.
Tole papituarihon dionggopi ma baoa i di topi ni porgadongan dalan tu hauma sibaboanna i. Sintong ma tutu aropan ni rohana i, ai di sangsang ni ari mamolus ma Raja Gundurdilalo maningkir paribanna tu porbaboanna i. Dung salpu tu pudi Raja Gundurdilalo, moringkat ma Si Langkuanipege tu huta, dihindat ma gundurna i nunga neang, ndang dokdok be songon nasailaon. Dirosak ma bangkar ni gundur i, jala ditutung tu api, laos dijabu i ma ibana paima langka ni baoa na mamboan pahean ni amana i; ai tangkas ma diboto rohana disi i do dongansaripena i na sai mangidoi napuran i sian ibana di hauma i.
Sahat ma Si Gundurdilalo tu porbaboan ni sionom halah i, dibahen nasida ma pangalahonasida songon nasailaon mangambehon hajutna mangalehon napuran. Runtus do langkana i na sahali i, ndang songon nasailaon, ala so diida matana be disi jolmana i. Dung so disi diida poriban haholongan ni rohana i, dibatak ma hoda na i tu huta, ndang be dioloi tioptioponni poribanna sionom halah ibana. Mornida pangalaho i na onom halah i ditadinghon ma baboanna, laho ma nasida pungu paihutihut bogas ni hoda ni Si Gundurdilalo manang ro didia sohotna asa disoronasida baoa na uli i bahen dongansaripenasida. Sahat ma Si Gundurdilalo ro di huta, humalaput ma ibana pabara hoda ni simatuana jala ditanggali ma huhut pahean i sian dagingna dipasuang tu ingananna. Sai sip ma anggo Si Langkuanipege peberengbereng pangalaho ni dongansaripena i. Andorang momar mata ni Si Gundurdilalo mangalului bangkar ni gundurna i asa suruhonna nian, hehe ma Si Langkuanipege sian portabunianna i, disoro ma ibana huhut ma didok, “Tunduk ma ho ba anak ni rajanami! Ho do i hape ale siadopan, unang be bahen songon i pangalahon! Papatar ma dirim! Hundul ma ho dison asa mangalompa ahu. Anggo bangkar ingananmu nasailaon, idama indi nunga hututung.”
Jadi so ma Si Gundurdilalo, dihundulhon ma dirina di halangulu ni inganannasida i paima masak sipanganon.
Ndang dope masak sipanganon na nilompana i nunga ullom ro sian pintu angka hahana na paihutihut bogas ni hoda ni Si Gundurdilalo sahat ro di huta. Gabe diida nasida ma baoa napinaihutihutna i sian balian hundul di halangulu ni Si Langkuanipege, jala morhobasi anggina i didapot. Mornida i si onom halah, disarat nasida ma angginasida i laho mandabu ibana tu toru nian asa dinasida Si Gundurdilalo, baoa na uli i nahinagigian ni rohanasida nasailaon, angka didok be ma, “Boasa ma tung hum pahundul doli na tinongkean ni rohanami di halangulum?” Sundat ditopotho ulaonmu, asal paonggoponggop doli nahupairikirikhami! Maup ma ho sian bagas on! Gundur do dongansaripem porbue ni suansuanan ndada jolma na uli! Hami do nampuna raja bolon on!” angka ninna be huhut ma dijambutjambut anggina i laho mandabu tu toru sian bagas i. Mornida i Raja Gundurdilalo dipopang ma bada i paima ro simatuana manguhum angka porrohamago i.
Dung bot ari, ro ma raja i sian balian. Dialuhon Si Langkuanipege ma porniahapanna tu amana i taringot tu bernit ni natinaonna binahenni hahana sionom halah i laho manggulut dongansaripena i sian ibana, i ma Raja Gundurdilalo naung mapultak sian gundur i. Umbege i raja i, tarrimas ma ibana tu boruna si onom halah, ditangkupi ma nasida jala dipambeanghon ala panggunturionnasida i didok ma, “Taon hamu ma sori ni arimuna i! Mate di beangan on ma anggo hamu; ai naung tartulak do nadenggan sian hamu ala so manjalo hamu. Alai anggo Si Langkuanipege on sipasonangon ma ibana ala dioloi ajarhu; gabe ma ibana jala sarimatua patuluttuluton ni matamuna!”
Dung nania leleng nasida na di beangan i, sombasomba ma nasida tu amana i mangido asa dipalua nasida sian beangan i. “Jora ma hami tu joloan on so mangoloi podam!” angka ninna nasida be.
Umbege unduk dohot elehelehnasida i dioloi amana i ma pangidoan i, dipalua ma nasida. Hape dung malua masida sian beangan i, mangulahi mortuptup nasida mangalului dalan hamagoan ni angginasida i asa dinasida dongansaripe ni angginasida i. Dipabasar nasida na onom ma pangalahonasida tu anggina i asa unang mamoto rohana di tahinasida na jahat i.
Alai di na sadari laho ma Si Gurdurdilalo tu porjujian, jadi diparamothon ma jolmana i tu simatuana. Sian biar ni raja i mida boruna si onom halah ditabunihon ma Si Langkuanipege tu ladang. Dibahen ma pansapansana di sada hau nabolon, lehet dibahen morsopo. Tusi ma dibahen boruna i paima ro dongansaripena sian porjujian. Diboto si onom halak do portabunian ni anggina i, ala ni i di dapothon nasida ma ibana tu si asa pasauthonna tahi ni rohanasida i. Dipalemes nasida ma pangalahonasida manjoujou anggina i songon on, “Langkuanipege, anggi! Mijur ma anggingku sian i, alap ma natinongos ni anggingku doli sian porjujian!” ninna. Alai didok Si Langkuanipege ma, “Ndang tarbahen ahu ro mijur da hahang ala so adong dalanhu. Molo asi roham surduhon ma di punsu i arar asa hujalo.”
Ditallik nasida ma anak ni hau naganjang, dirahuthon ma di ujung na i aek ni buarbuar. Disurduhon ma i tu anggina i mangona tu obuk ni anggina i, jadi pulu ma aek ni buarbuar i tu obuk ni anggina na sarbe i. Dipiu nasida ma hau i sian toru asa morbulubulu obuk ni anggina i tu suga ni buarbuar i. Diasarat ma anak ni hau naung lohot tu obuk ni anggina i jadi madabu ma Si Langkuanipege sian ginjang tu toru nunga dirimpu naung mate. Didabu ma bangke na i tu sampuran na di pinggol ni dalan i jala dipasahat ma ibana tu sombaon dohot tu boru Saniangnaga na mian di sampuran i.
Dung i muli ma nasida. Asa molo ro Raja Gundurdilalo sian porjujian, saut gomahannasida ma ibana bahen dongansaripenasida ala naung mate Si Langkuanipege ninna rohanasida.
Alai anggo na nidabu ondeng, sai manjoujou ma ibana tu angka pamolus na mordalan di atas i sampuran i manonahon hatana asa muli Raja Gundurdilalo sian porjujian tu huta pahothon langkana tu si onom halah ala naung mate ibana di rohana ala pangago ni angka hahana i. Dung dibege Raja Gundurdilalo barita ni hamagoan ni jolmana i, humalaput ma ibana muli huhut mamboan hamonangan na godang.
Asa dung sahat pat ni Raja Gundurdilalo tu dalan atas ni sampuran hadabuan ni jolmna i, dibege Si Langkuanipege ma pallotom ni pat ni pamolus i, jadi dijouhon ma soarana songon on, “Ale amang pordalan! Sai hatop ma jolo suruhamu ro Raja Gundurdilalo sian porjujian asa dipareak jolmana sionom halah tu huta ai na laho mate nama anggo ahu.”
Dung dibege Raja Gundurdilalo soara i, dijouhon ma hatana, “Ahu do Raja Gundurdilalo na niusoanmi! Ai ise do ho na manjoujou i?”
Jadi didok ma mangalusi, “Si Langkuanipege do ahu jolmami! Muli ma ho, pahot ma langkam tu hahanta na onom halah i! Ai anggo ahu na mate nama ahu.” Umbege soara i Raja Gundurdilalo mangangguk ma ibana huhut ma didok, “Beha do bahenonku paruarhon ho sian i ale boru ni rajanami asa unang mate ho?”
“Molo adong dope roham naeng paluahon ahu sian on, muli ma ho, boan ma sian i babi silambeon pelean ni boru Saniangnaga, dohot manuk lahibini pelean ni sombaon! Margondang dalan ma ho sian huta, jala morlanggatan ma ho di atas ni sampuran on mamele nasida, asa dipalua ahu sian beangan bosi on! Alai jolo patorang ma hata i tu jolo ni amanta, i ma pangago ni boruna on di ahu. Dung pe i asa ro hamu tu son.”
Dung morujung hatanasida i, muli ma Raja Gundurdilalo, dihobasima ambuambuan naginoar ondeng. Dung ture sude, diboan ma i tu atas ni sampuran i. Dipele ma sombaon i jala dieleheleh ma boru Saniangnaga mangido paluaonna Si Langkuanipege sian beangan i. Lomo ma roha ni boru Saniangnaga di peleanna i, jadi diparuar ma Si Langkuanipege sian beangan i, diutahon ma ibana tu duru.
Dung tardarat Si Langkueanipege tu duru, ditogihon amana i ma ibana muli, alai on do didok, “Molo naeng ahu dohot muli ale amang, ingkon oloanmu do nahupangido on sian ho.”
Jadi didok amana i ma, “Manang aha na ringkot di roha ni dainang pinangido ni roham sian ahu, sai nalehonongku do tu ho,” pola moruari raja i mandok, “Sai na lehonongku do di ho.”
“Antong molo songon i, amang, denggan ma i. Asa sonang ahu mian di lambungmu, ingkon bahenonnmu ma ulu ni borum si onom halah i bahen sidegeanhu laho tu jabu. Unduk ma hata i asa muli hita,” ninna. Jadi dioloi amana i ma pangidoan ni boruna i, dung i muli ma nasida. Asa dung sahat nasida ro di huta, pintor disoro raja i ma boruna si onom halah i jala dipantambathon ma nasida di anak ni tangga na onom i bahen sidegean ni pat ni boruna Si Langkuanipege laho tu jabu. Dung salpu i dipalua ma nasida. Mangkilala bernit ni uhum i, si onom halah i maporus ma nasida tu ladang mangalului gundur na suman tu natinulakhon nasida hian sian amana; alai ndang adong dapotsa. Jadi heason ma nasida mate morambolongan di ladang ni halak so jumpangan gundur.
Songon i ma pangalaho ni boru na so mangoloi poda ni natorasna, mago so tarboto, so dapot hataridaan.

10. SI TAPIMANGAJANA, JOLMA TUBU NI BAGUDUNG
Moradalandalan ma sahali sada raja rap dohot anakna tu tombak na bidang mangaririti hau bahen porhau ni bagasna. Alai andorang di namordalandalan i nasida di tombak nabidang i, jumpangnasida ma di tombah i sada posoposo na uli situtu rupana alai ndang dibotonasida manang ise nampuna tubu di posoposo i. Mornida uli ni posoposo i nanakna i, didol ma tu amana i songon on, “Ale amang! Asi ma roha mida posoposo on! Ida ma indi dengganna i! Beha roham, ia tung hubuat ibana sian on jala hulehon tu dainang paturetureonna? Jadi nunga adong anggingku singkat ni na mate i.” “Lehet,” ninna amana i, jadi dibuatma posoposo i, dilehon ma tu inana.
Alai dung sabulan lelengna morganti ma rupa ni posoposo i, morimbulu ma daginggna manuman imbulu ni inana. Mornida i jolma ni raja i, ro ma hatana tu dongansaripena i songon on, “Bereng ma indi daging ni posoposo na nilehon mi tu ahu, nunga asing rupana sian rupa ni jolma hian. Na aup tu si! Hurimpu do i jolma, hape bagudung do.”
Jadi ala suman imbuluna i tu imbulu ni hutingna silinggom na bolon i, disuru ma hutingna i pasusuhon ibana jala didokhon biangna sigompul morunungunung i pasarisari ibana.
Dung mamungka morroha Si Tapimangajana (ai i do goar ni posoposo i dibahen) jala nunga tang dohot dagingna, gabe diida ma: huting do na pasusu ibana jala biang sigompul do na pasarisari hangoluanna, maila ma ibana. Dipasurut ma dirina sian i, laho ma ibana tu tano hasundutan morgambanghon na so gambang, morrimbanghon na so rimbang, moramahon na so ama, morinahon na so ina.
Dung sahat Si Tapimangajana ro di tano hasundutan, dibereng matana ma sian i porsinar ni mata ni ari. Mansai tongam do mata ni ari i ndang tartailihon dibahen sangapna jala saluhut na tubu di sisik ni tano i diida ndang adong na so manungkap tu tano laho manomba mata ni ari i. Ala ni i tubu ma rohana naeng morama tu mata ni ari mambuat sangap na. Jadi borhat ma ibana mandapothon mata ni ari i. Manondit situtu do roha ni Si Tapimangajana mangkulingi mata ni ari i ala ni tongamna diida, gabe ro mata ni ari disungkun ma ibana songon on, “Ise do ho na hu meresheres na dilambungki?” Dung i ninna Si Tapimangajana ma mangalusi, “Ahu do on ale ompung.”
“Aha do bahenbahenanmu tu son?” Jadi didok ma mangalusi, “Na naeng moramahon ho do ahu molo tung adong asi ni roham manjangkon ahu.” Jadi didok mata ni ari i ma, “Taho ma i daba amang! Tuani ma ho ro, ai na hasiholan di anak do ahu,” ninna. Jadi dijangkon ma ibana.
Alai dung sabulan leleng ni Si Tapimangajana morinduksomang di mata ni ari i, disungkun ma hauntulan ni mata ni ari i, didok ma, “Ale ompung mata ni ari! Songon i ma hasangaponmu diida nasa na tinompa i, ndang adong na so tunduk mornida ho huida; jolma rodi pinahan, duhutduhut rodi na manginsir di tanao; nanggo sada sian angka i ndang adong na so mangunduk maradophon ho. Beha adong dope sian nasa na tinompa i sihabiaran ni roham?”
Dung i ninna ma mangalusi, “Unang sigati amang sidangolonki; ai manang beha pe sangap ni natinompa on sai adong do sihabiaranna.” “Antong ise dope sihabiaran ni roham molo boti?” ninna Si Tapimangajana.
“I ma ombun i; ai manang beha pe hubahen gogongku mamilngashon sondangku tu tano i, molo ro ombun i manutup ahu pintor golap do huida, so malo mornida be”. Dung dibege Si Tapimangajana na gumogo jala nasumangap dope hape ombun i sian mata ni ari, laho ma ibana tu ombun.
Dung sabulan ibana di si, didok ma tu ombun i, “Ale ompung ombun, nda tung na so morsangap ho diida na tinompa an. Mata ni ari na morsinondang i matondit do mida ho; jolma rodi pinahan ndang adong na so raion ditondong hosam.”
Jadi didok ombun i ma mangalusi, “Tutu do hatami nian ale amang, alai sada ma sidangolon ni rohangku, i ma alogo na pur i. Ai manang beha pe hubahen pahibulhibul dagingku laho manutup mata ni ompu mata ni ari asa laos losap nian unang malo mornida, songon i jolma i uanang malo puas. Alai molo mangullus alogo i pintor masarsar do ahu so huboto be tondongonhu manang dompak dia. Aut unang na sasada i pangojoti ni rohangku, ra tardok do luhut natinompa i somba tu hita.”
Dung diboto Si Tapimangajana nagumogo jala na morsahalaan do alogo i sian ombun, sipasurut ma dirina sian i laho ma ibana tu alogo.
Dung mian ibana di alogo i sabulan lelengna disungkun ma manang aha sihabiaran ni alogo i, didok ma, “Ale ompung alogo! Lan ma huida luat ni halak, hasangapon ni halak pe nunga huida. Anggo tung songon hasingalonmu ndang adong dope huida di tano on. Longang rohangku mida pamolusmu, ramba na di adaran i ndang adong na so manungkap moradophon ho; songon i hau na di harangan. Sude do lumapatlapat jolma i; angkadotdot ro di nasa na manginsir di tano i. Luhut do i mamungguk be huida moradophon ho. Beha di roham, adong dope sian angka i na tarbahen mangonjoti sangkap ni roham?”
Dung i didok ombun i ma mangalusi, “O, amang Tapimangajana, unang ma ho parigatrigat bulung, mangarigati bulung gaol; unang sigati lungunku jala unang rungkari hinadangol. Nunga diida ho nian anggo panuluhan ni hasangaponta, ise ma na so tunduk jala na so borjaborja tondongonta. Alai adong ma sipata na paojot rohangku, ima dolok na tambang i. Ai nang hupullang hurumhu pahibulhon hosangku, ro ma dolok na tambang i ditampar ma ahu jadi masarsar ma, ndang be morgogo.”
Jadi dung diboto na gumogo do hape dolok na tambang i sian alogo, dipasurut ma dirina sian alogo, laho ma ibana tu dolok na timbo situtu.
Dung sabulan ibana di si, disungkun ma hauntulanna songon on, “Ale ompung dolok! Haginjangonmu dohot habolononmu i do na pasangap ho, jala bagas ni ruram do na patongamho. Jambulanmu na godang i (=hau tubu) do na pajagar ho. Ndang adong na so mabiar manopot ho ala ni godang ni hutuhutum angka na morbisa (=angka binatang). Beha, adong dope hauntulan ni roham?”
Dung i didok dolok i ma mangalusi, “Adong do ima bagudung i ro di nasa na morruang di tano i. Ai molo dimasuhi hami pintor marongso do hami dibahen liang angka na bagas i. Ganda muse dope sidangolonku molo ro udan tipotipo i angka rongso hami jala pintor diaup so dapot ulahan bulung.” Dung diboto Si Tapimangajana hauntulan ni doloh i dipasurut ma dirina, laho ma ibana morama tu bagudung.
Dung sabulan ibana di si, didok ma mandok bagudung i, “Ale ompung bagudung! Sonang ma panghilalaanki dibahen ho, saleleng na dison i ahu. Ndang adong na so turun dibahen ho. Sipanganon na tabo, pahean na uli, suansuanan na di ladang i luhutna angka i ndang adong na so tunduk matana manomba ho. Beha, adong dope sihabiaranmu?”
Dung i didok bagudung i ma mangalusi, “Adong do, i ma huting i dohot biang na bolon i. Na dua i ma apala na sumongir huhilala. Ai molo mamolus ahu di hauma manang di jabu, dalan na bolon manang di porlakporlak sai tumagam habiaran do ahu. Molo dung do tahe morngeong huting i jala morlohung soara ni biang na bolon i, busisa ma ateatengku. Angkup ni i, apala tajom ni igung ni biang i ma hinamagonghu. Molo dung ro nadua i pintor so huboto do samban manghaporushon diringhu; ramba na potpot i pe hutondong do i manurukhon diringkon asa unang diida ahu.”
Dung dibege Si Tapimangajana hata ni bagudung i, manganto ma rohana, “Na adong do hape pinahan na asing morhabiaran tu dainang dohot tu damang na mongkus i.”
Ala ni i dipasurut ma ibana sian bagudung i laho ma ibana jolo tu tor na ginjang, tu panatapan na lungun, pangandungandungan ni Sigurudoli. Di si ma ibana mangandungandung songon on ma didok, “Siportik hapur, siatup napuran; tar beha pe pangalaho ni ina i ndang tarpasiding, sai ina do ina hian. Bulu ni Janjimatogu ma hape ale inang tu bulu ni Janjimaria; manang beha pe hape uli dohot sangap ni ina ni deba ndang tartodo gabe inaniba. Habang ma siburuk songgop tu pordegean; sai unang ma hailahon da tondi, mongkus ni inangmu na mangintubu i, sai mulak ma ho tu porhehean.”
Dung sun ibana na mangandungandung i, dipabulus ma langkana laho muli tu hutana. Morsuapsuap iluna mandapothon inana.
“Habang sihalput mortongatonga langit, sai tano i do hadabuanna.”

11. HOLIHOLI MARINJAMDALAN DOHOT PABARITASOSUNGKUNON
Adong ma najolo sada halak na margoar Parbaritasosungkunon, na laho martigatiga tu pulo Potsan. Adorang di na mardalan i ibana, diida ma peak di dalan tangkurah ni namate. Dibagasan tangkurah i bongot Holiholi Marinjamdalan (=begu ladang). Jadi mangkuling ma beguladang na mian di bagasan tangkurah i songon on, “Otapi bibirmu ale amang pardalan. Unang ho magartiphu, ai molo magartiphu ho marhatahata balik ma hatahatami gabe sumeat bibirmu. Alai molo dipahohon ho pangalahom, magira ma ho dapotan uli.”
Dung dibege Pabaritasosungkunon soara i longang ma rohana, ai so adong diida manang ise humaliang ibana dungkon ni tangkurah na di jolona i. Dung i mardalan ma ibana tumopot sitopotonna i. Dung sahat Parbaritasosungkunon tu pulo Potsan, pintor dibaritahon ma na binegena di dalan i tu angkupna manghatai, atik pe so pola humosa dope dagingna sian na loja mardalan i. Asa dihalupahon ibana do siapingot na ro tu ibana di dalan i. Songon on ma didok, “Adong do hea dibege hamu manghuling tangkurah ni namate?” Dung i didok angkupna i ma mangalusi, “Di ho ma jeam! Dung tubu tano magodang hau, ndang dung manghuling tangkurah ni namate!”
Jadi ninna Porbaritasosungkunon ma, “Molo so porsea hamu di hatangku, beta ma hamu tu dalan an asa hupatuduhon tu hamu jala asa dibege hamu soarana.” Jadi didok angkupna mangkatai i ma, “Molo so tutu annon na nidokmi, beha ma i? Ai ia hami loja do jala rugi, so jumpangnami be pangomoannami di onan on. Sadia gararonmu tu hami utang sala molo tung na paotootohon ho?”
Dung i didok Pabaritasosungkunon ma mangalusi, “Hugarar ma di hamu 100 ringgit. Alai anggo na sintong do na hudok ingkon gararonmuna ma tu ahu 100 ringgit, ai ingkon dos do nagkokna dohot tuatna.” “Songon na nidokmi ma tutu,” ninna alona i. Jadi dipatubegehonnasida ma hata i tu angka na hundul na di si, dung i mardalan ma nasida.
Dung sahat Parbaritasosungkunon dohot alona tu hapeahan ni tangkurah i, dipangkulingi Parbaritasosungkunon ma tangkurah na peak di dalan i songon on, “Patangkas ma jolo, dok hata na nidokmi tu ahu ale tangkurah asa dibege halak on,” ninna. Alai sip do tangkurah i, pola diporgilinggilinghon songon na manunggul na modom, laos tong somangalusi. Ai disi salpu langkana tu jolo, pintor munsat do beguladang i tumadinghon tangkurah i.
Dung so mangalusi be tangkurah i, muli ma nasida, dibuat baoa i ma saluhut nasa ugasanna timbang ni hepeng na 100 ringgit i bahen gararna. Sintong ma hata na nidok ni Holiholi Marinjamdalan i, hatahata ni Parbaritasosungkunon i sumingkothon tali tu rungkungna.

12. DAKDANAK NA SO PININSANG
Adong ma najolo sada amaama na manghalomohon naniula ni anakna. Na jejer hian dakdanaki mameami tanganna jamajama tu na so artana. Diboto natorasna do nian jejer ni dakdanaki alai ndang dipinsang. Balik tahe dihalomohon rohana ugasan na tinangko ni anakna i, songon jarum rupani, sorminan dohot na asing. Dung lam tang daging ni dakdanaki, lam diangkupi ma angka panangko, na laho manangko babi, horbo, lombu dohot hoda. Jadi tuhor ni pinahan na tinangkona i diparlehon tu natorasna.
Dung lam matoras rohana di hajahatonna i marguru elmu ma ibana. Diguruhon ma elmu sipanutupi, sipanderem dohot partondungon asa tarbahensa bongot tu jabu mangarut ugasan ni halak di rohana. Dung torang di ibana naginuruhonna i, diujiujihon ma parbinotoanna i tu huta hombar hundulna, asa umpos rohana mangadanghon tu luat ni halak na pulik bus.
Jadi digomahi ma sian nasa luat na binolusna i angka pinahan. Digadisi ma angka pinahan na dapotsa i jala dilehon tu amana. Las situtu ma roha ni amana i manjalo hepeng i sian tangan ni anakna i.
Alai di na sadari marhontas ma baoa i di bagas ni amana i asa tole ibana borhat tu luat ni halak jala bongot tu bagas bornginna i mangarut ugasan. Dung suda dipangannasida hontasna i, ruar ma baoa i tu balian maningkir tondung, manondungi parlangkana manang sadihari borhat mardalan tu luat sitopotonna i. Dung torang boaboa ni tondungna i mardalan ma ibana tu luat na humolang sian ingananna hian.
Jadi sahat ma ibana tu huta ni na tinondungna i di na marhira sampinodom na bagas. Dipasang ibana ma sian balian elmu sipanutupi dohot elmu sipanderem. Dung marujung i, dibongoti ma huta i, dipungka ma manastas dorpi ni bagas ni sada halak na mora di huta i. Jadi dibongotima, dipambuat ma sian bagas i godang arta.
Alai andorang di na papunguhon ugasan na dapotsa i huhut pahibulhibulhon boanonna, tompu ma ro sian balian anak ni na mora i rap dohot donganna naposo sian partandanganna, ditangkupnasida ma panangko i jala ditalutukhon di alaman paima torang ari. Alai dung torang ari dipamanatnasida ma rupa ni baoa i alai ndang adong manang ise na mananda ibana. Ala ni i diasuphon isi ni huta i ma, molo soadong be manang ise na ro mananggal ibana huhut mangalehon tobusna, ingkon marutang hosa ma ibana bahenonnasida. Ai laos tu na dapot i do dipanakkonghon nasa ugasan na mago sian huta i. Diboto amana i do nian hamagoan ni anakna i, alai ala na soada tobus bahenonna sip boti nama ibana mandersederse sian arsak ni rohana.
Dung saep roha ni isi ni huta na manalutukhon panangko ondeng, so adong be na ro usouso, digantungnasida ma panangko i. Alai andorang so disongkikhon tali tu rungkungna, disuru raja i ma jolo ibana manariashon hata sidohononna. Jadi songon on ma didok, “Sapatangki di ho ale amang asu! Tung so adong tubu pinsangmu tu ahu manang sipaingotmu andorang na huula hajahaton i; ai aut na dipaingotho ahu ndang taonongku na songon on.”
Dung tolhas hatana i dijouhon, disongkihi nasida ma ibana asa mate. Tolhas ma barita parmate ni anaki tu amana ro di joujouna di na laho mate ibana. Ala ni i tarsonggot ma amaama i jala mabiar, pola dipangido rohana mate ibana satongkin i.

13. SI MAHAPMAHAMUNDI

Disuru amana ma sahali anakna na margoar Si Mahapmahamundi laho masituak dohot napuran dibahen naeng margondang nasida pasahat ulpuhan ni datuna mamele ompuna. Alai dipatik amana i ma anah i, songon on ma didok, “Molo tung dapotan tuak damang angkin, sotung pandaion dibahen ho nang napuran na binoanmi!” Jadi didok ma mangalusi, “Olo, buni pe hubahen ia dung adong.”
Dung i dilului ibana ma tuak tuhoronna, jadi adong ma jumpangsa. Ditapu ma dohot napuran jala ditungkus tu ulosna. Dung i muli ma ibana. Alai di tongan dalan i pajumpang ma Si Mahapmahamundi dohot angka raja, naborhat janji naung uasuasan dipardalananna i binahen ni las ni ari. Disungkun nasida ma Si Mahapmahamundi taringot tu isi ni poting na hinadangna i songon on, “Aha do na dibagasan poting na hinadangmi, ale amang?” Didok ibana ma mangalusi, “Tuak do i da rajanami.”
“ua tetekhon ma otik tu tanganhon ale amang, asi roham!” ninna raja i. Jadi didok Si Mahapmahamundi ma, “Tona ni damang nasogot tu ahu, ndang jadi hona pandaion tuak na huboan on bahenon ni manang ise.”
“Ai marhua hamu huroha umbahen songon i pamatik ni amanta tu ho?” ninna raja i manungkun. Dung i didok ma mangalusi, “Na pasambar tutur do hami angkin didok damang (lapatanna: ama i dohonon ompu).”
Umbege i angka raja i, longang ma rohana di lapatan ni na pasambar tutur. Pola masisungkunan nasida sama nasida, laos lao do raja i manulus dalanna so diboto be lapatan ni hata ni Si Mahapmahamundi. Maila nasida manungkunhon hata i tu ibana. Dung sahat ro di huta Si Mahapmahamundi, dialualuhon ma hata i tu amana, didok ma, “Mansai torop nangkin ale amang jumpang ahu angka raja di dalan i, gabe hutaluhon nasida luhut marhata.” “Beha ma huroha panaluhonmu di nasida i, jala beha didok ho?” ninna amana i.
Songon on ma da amang pangalahona,” ninna Si Mahapmahamundi, “Disungkun nasida ahu, ‘Tudia ulaon ni tuak mi ale amang?’ ninna nasida; Jadi hudok, “Napasambar tutur do hami angkin,” ningku; gabe masisungkunan nasida di lapatan ni hatangki laos laho nasida manulusi dalanna ai maila do manungkun lapatan ni hata i tu ahu.”
Jadi didok amanna i ma, “Toho ma i ale amang! Naung malo do ho hape maransaansaan,” ninna. Hape nian ndada hata na tubu sian diri ni Si Mahapmahamundi hata na nidokna i, nabinegena sain halak do i laos dipaluhon tu angkupna manghatai.
Dung leleng, dituluk amana i ma muse parbinotoanna di panghataion. Ala so diantusi rohana hata na nidok ni amana i gabe on ma didok mangalusi amana i, “Aha ma na pinaboaboa tu ahu ansaansaan? Aha na so huboto, lapatan ni hata dia na so huantusi? Gari roha Jau dohot roha Toba huboto,” ninna. Ai maila ibana na oto. Mago ma Si Mahapmahamundi dibahen pangalahona i, ndang tarpoda be, ai saluhut do didok na binotona hape nanggo aha ndang adong parbinotoanna.

14. HARIARA NA MARPARBUE

Tubu do sada hariara na bolon, mansai ramos parbuena. Jadi marumbal ma tu si pidong na torop manganhon parbuena i. Sonang situtu do nasida disi jala mokmohan manganhon parbue ni hau i. Alai asa laos sonang situtu nasida disi manghangoluhon parbue ni hau i, sumuan patik ma nasida, ai tung na monsong situtu do roha ni jolma naeng mambuat pidong i alai ndang tarbuatsa dibahen bolon ni hau i dohot dibahen timbona. Ndang tuk tu si anak ni ultop nang anak ni sior.
Dung i di na sadari dipaluhut raja ni pidong ma sandok pidong na torop na martubiran di hariara i tu jolona. Dung pingu sude pidong na torop di jolo ni pidong manukpatiaraja, manungkun ma na ro i taringot tu joujou ni raja i di nasida, songon on, “Na joujou rajanami alusan, na manggokhon paimaon; ai nunga ro hami pungu di jolom sadari on, ba dia nidok ni raja i tu hami sibegeon ni pinggol sipajopon ni roha na tau parhorasan ni hami na ginonggomanmon?”
Dung i ninna ma mangalusi, “Umbahen na hupapungu hamu, luhut pidong na torop tu jolongku sadarion on do: Nunga sonang nian tahilala manghangoluhon parbue ni hau on, alai asa tung laos sonang tahilala nang tu joloan on sumuan padan ma hita asa unang tubu hasusaanta di pudi bahenon ni jolma manisia. Ai diida hamu do mutu ni rohanasida naeng mangago hita, alai jut do rohanasida dibahen bolon dohot timbo ni hau on. Ganup ari do nian nasida maniori, mangambalangi dohot mangultop alai muntul do tahina ala so tuk. Dibahen i tapatoman be ma pangalahonta asa sonang hita. Angku ni i na hudok di hamu apala na rumingkot on do: Talpe do dangka partoru an tu tano, dibahen i hupatik ma hamu; na so tupa laho manang ise sian hita on tu toru an marsitijur (marnarotak) atik lohot maon di hau i sopasopa ni na pinanganna gabe tubu maon disi sarindan na manantan tu toru gabe adong i maon hite ni manisia manaek tu hau on gabe mago hita maon bahenonna.”
Jadi didok pidong natorop i ma mangalusi, “Molo i do hape alana umbahen na dipapungu raja i hami sadarion tu jolona, denggan ma i. Laos bahen hamu ma uhum tu pangalaosi asa diingot be. Ia utang hosa do sibahenon tu siose padan sibahenonta on, ima tabahen,” angka ninna be. Dungi ninna raja i ma mangalusi, “Na denggan do nian na nidokuna i, alai sae do asal marningot hita disi. Molo tung adong na mangalaosi patik parsaoran on, muse ma tinimbang uhum tu si.”
Dung sun nasida na marrapot i, laho be ma nasida masitopot ingananna be. Leleng do marningot nasida di padan parsaoran i.
Jadi manang sadia leleng dung songon i, mijur ma pidong Tektekbalanja marnarotak tu dangka partoru i manghalupahon patik parsaoran na binahen ni raja i. Jadi lohot ma di dangka i sopasopa ni na pinanganna, sian i ma tubu sarindan na manantan tu toru. Marnida sarindan i jolma manisia las ma rohana, ai nunga tarbahensa sarindan i dalan manaek tu ginjang laho mambuat pidong i. Dipalohot nasida ma pulut manaoni tu gnaup dangka hasonggopannasida i, disiori, diambalangi jala diultopi ma angka pidong i.
Dung lam ganjang sarindan i tu toru, manaek be ma jolma i sian i tu dangka hatubuan ni sarindan i. Sian i ma nasida maniori dohot mangultopi pidong i. Jadi godang ma sian pidong na torop rage dibahen manisia i. Dung i ujung na marserak ma pidong na torop i so sanga dibahen be uhum tu si laosi padan parsaoran ala naung mampar i nasida. Manang ise na mangalaosi patik parsaoran na binahen ni rajana sai na susa do pangkilalaan ni na saharajaon i, ndang jumpangan hasonangan.

15. OMPU RAJA NADUNGO

Adong ma nasaingan sada raja na sangap, na morgoar Ompu Raja Nadungo. Ndang adong manang ise na hum mandok beha sian na ginomgomanna i tu ibana hinorhon ni sangapna. Na risik situtu do raja i mamatahon pangalaho na masa di ruar ni gomgomanna i. Sai morsurasura do rohana di hasosonggop ni jea sibahenon ni halak tu liat gomgomanna i. Ala ni i, nang pe peak dagingna di lage podomanna, tinggil do pinggolna, rohana pe sai tong do dungo.
Dung i di borngin na so panagamon, di serep ni mata dina tonga borngin i, manghuling ma sulambak golanggolang di lambung ni pintu rea na bolon i. Alai dung dibege raja i panganggis ni sulambah i, tarsonggot ma rohana, ndang tarnono be matana sahat rodi tiur ni ari mamingkiri manang dia do alana umbahen na olo ibana patubegehon soarana dina tonga borngin i. Dung torang ari sogot manogot i hehe ma raja i sian podomanna jala mijur ibana tu toru, laos dihundulhon ma dirina di jolo rumana i paima mijur halak sude tu toru.
Dung morrungharan angka jolma i sian bagasna be dijoui ma nasida ganup asa ro morpungu tu jolona. Ai naeng sunghunonna nasida manang na dohot do nasida umbege soara ni sulambah i napatubegehon soarana dina tonga borngin i. Dung pungu natorop di jolo ni raja i, disunghun raja i ma nasida, didokma jumolo tu porjabutongatonga i, “Beha do ia ho ale porjabutongatonga, dibege ho do soara naborngin?”
Jadi ninna ma mangalusi, “Iale rajanami, tarpodom do ahu naborngin ala na malojahu dihilala daginghu sadari nantoari; huida duru ni haumanghu nunga tubuan sanggar tole batangi ni hauma i nunga tubuan oma dohot duhut simorampangampang. Lilian patureturehon i ahu dirempe ma huhilala na saborngin on laos tarpodom, umbahen so hubege.”
Dung muntul raja i sian porjabutongatonga, didok muse ma tu porjabuduru i, ‘’Ba ia ho ale porjabuduru, dibege ho do soara naborngin?” Jadi didok ma mangalusi, “Ahu pe, ale rajanami, ndatung adong hubege alimot ni soara i. Alana ; huida nantoari gadongnami nunga disoluk ri dohot arsam jala duruna i nunga tubuan sanggar. Lilian mangaronghati sangar i ahu dohot manarbuti ri na di gadong i tung derem do dihilala daginghu saborngin on, ndang humusor laos so hubege.”
“Ba ia hamu ale amang tamue sitolu halah, na modom di tarisopo na dilambung ni pintu rea i, dibege hamu do soara naborngin?”
Dung i ninna ma mangalusi, “Olo rajanami, hubege hami do.” Jadi didok raja i ma, “Antong molo dibege ho hape soara i, aha do i na manghuling i?” Jadi didok ma mangalusi, “Sulambahgolanggolang do i.”
Dung i ninna raja i ma, “antong molo manghuling sisongon i bornginborngin, aha do pinaboani i?” Jadi ro ma alus ni tamue i, “Anggo songon di hami, ale rajanami, molo manghuling sulambahgolangolang bornginborngin, mangalumbahon hasosonggop ni rojan ma i, na songgop tu huta i.”
Jadi didok raja i ma, “Molo masa rojan di bagasan huta, aha do dibahen raja pangobohina asa unang saut ro?”Dung i ninna ma mangalusi, “Anggo na peam naung huulahon hami dibahen rajanami: tinopa ma sagusagu na so targomak begu, i ma tinibalhon di bulung ni antimang.” Dung i ninna raja i ma, “Molo binahen i antong, so do?”
Ro ma alusna, “So do.” Dung sun ditanghasi raja i angka pangalaho i, dipatupa ma di na satonghin i pangobohi ni panghuling ni sulambahgolangolang, asa unang sanga songgop jea na nilumbahon ni soara i.

16. RAJA MANGALAHANG DOHOT ANGKA HAHANA

Adong ma najolo sada halak, na morgoar Tuan Morsanghapbadiri, pitu do anahna. Humurang do porbuaton ni Tuan Morsanghap i ndang sadia panamotan. Dung magodang daging ni anahna na pitu i, disuru amana ma nasida tu tombah pauli hau asa tole nasida paulihon jabu. Alai didok nasida ma, ‘’Denggan ma i tutu amang, tapauli ma sada bagasta asa adong ingananta. Piga dan ma i paulionta, nasai torop hita!’’ ninna anah sihahaan. ‘’Antong tuhor ma tangke dohot jarmang, pinarose ma dohot balanjo.’’
Asa dung rade sude ulaulanasida i, borhat ma nasida diboan nasida ma dahanon 24 solup. Alai dung nania leleng nasida na mordalan i, maradian ma nasida di sada adian na morgoar Nanggalasa. Andorang di na maradian i nasida, diruji nasida ma torop ni hau sipaulionnasida i, digotapi ma hadudu rujirujina. Dung dibilang torop ni hau sipaulion i, morlangan ma nasida, didok ma, ‘’Tung ise ma na hum pauli hau nasai torop ? Nda magopu ma holiholi papunguhon i?’’ angka ninna nasida be ma huhut ma dihao ganup nasida uluna sian dele ni rohana.
Andorang di na sai mangetongi torop ni hau i nasida, diida nasida ma habang sada haporgundong, dilelenasida ma hapor i, laos dapotsa. Lam hohar ma hapor diida nasida, lam manggogo ma nasida mangalelei, sai ima dipaulaulanasida ganup ari. Suda ma balanjo diporgogohonnasida tu hapor i, ia hau sipaulion matua so marujung. Tolu ngombas nasida mulimuli tu huta mangalap balanjo holan porgogo morsihapor do dibahennasida. Nunga suda hapor dibuatnasida, suda ma dohot balanjo. Ala ni i tuat ma nasida tungkan rura ni adian i mandapothon batang aeh na bolon i asa disi nasida morhusari mangalap gogo.
Andorang dina hundul nasida di lambung ni batang aeh i di atas ni sampuran i, ro ma hata ni sihahaan tu anggina i songon on, ‘’Boti ma i ale anggia, nunga pungu hita napitu di son, masipaboa sanghapna ma hita jolo manang ise do sian hita na pitu porsanghap na dumenggan.’’ Jadi ditolopi angka anggina i ma hata ni hahana i, didok anggina i ma, ‘’ Antong ho ma jolo ale hahang doli paboahon sanghapmu dohot pangidoanmu asa hubotohami,’’ angka ninna anggina i ma. Dipaboa sihahaan i sanghap pangidoanna songon on, ‘’Ianggo pangidoanhu nian, ale anggia, songonon nian ro iba sian halojaon, naeng ma nian adong namasak di huta danbirbir na ginaor dapoton palambok ateate ala naung hasanghasang ateateniba binahen ni las ni ari,’’ i ma didok.
‘’Ba ia ho ale sianggian, dia ma pangidoanmu?’’ Jadi ro ma lausna, ‘’Aut adong ma nian bulung gadong na ginaor, tung dampor ma i nian panganon ro sian halojaonniba i.’’
‘’Ba ia ho paitolu, dia ma pangidoanmu?’’ Jadi ro ma alusna, ‘’Aut adong ma nian sijunghot rap dohot gadonghau dapoton paro ijur; holpuholpu ma ninna gadonghau, ngaltokngaltok ma ninna sijunghot, sombusombu roha ni ipon mangharati.’’
‘’Ba ia ho ale paiopat, dia do pangidoanmu?’’ Dung i didok ma mangalusi, ‘’Tuak na pang do nian aut adong dapoton inumon, sombu ma nian uasniba bahenonna, tole daging manggisal.’’
‘’Ba ia pangidoanmu ale pailima, dia do dohononnmu?’’ Ro ma alusna, ‘’Aut adong ma nian tubis na niigaran dapoton paro ijur jadi laga ma iba mangan horhononna; ai sai paetpaet do ijur na ro sian halojaon.’’
‘’Beha ia ho paionom, dia do pangidoanmu?’’ Jadi ninna ma mangalusi, ‘’Aut ni adong ma nian dapoton indahan na baribari denggan ma i nian uraon jala tau do i bahen ubat daon ni ateate,’’ ninna.
‘’Ba ia ho ale siampudan, dia ma sanghapmu dohot pangidoanmu?’’ Dung i didok ma mangalusi, ‘’Marsak do rohangku umbege pangidoanmu na onom. Ai luhut pangidoanmuna i ima pangidoan ni hatoban, ndang adong agi ise hamu porpangidoan natama, ndang songoni pangidoan ni anak ni raja. Anggo pangidoanku sian Ompunta Debata, anggiat ma nian diporsauthon i jala dijalo tondi! Sai sanghapon do di iba nauli; ai mindinginding do songon hudon panaohan pangidoan ni hajolmaon on. Na sangap i tupa do lea, jala na lea i tupa do gabe sangap. Asa anggo pangidoanku nian on do, Aut adong ma nian dua jolmangku jala ganup nian nadua i morruma, morsopo, jala gok barana i horbo; mormas di rumba nian jala moruma sitalapang. Tang nian hatobanniba gabe pangoloiniba. Pitu bus nian torop ni na hurajai, sonang dohot panghilalaan. i ma anggo pangidoanku sian Debata. Asa tangi bege ma i ale Ompung! Sai porsauthon ma pangidoanhi!’’
Jadi dung dibege angka hahanai sanghap ni angina Si Mangalahang i, didok nasida ma, ‘’Niaup ma ba Si Mangalahang on, ai disanghap i do na so tarporsansa.’’
‘’Jadi disoronasida ma angginasida i, didabu ma ibana tu sampuran i asa mate. Dung i muli ma nasida. Di na mandapothon bahal ni hutanasida i sionom halah i, dibahen be ma nasida songon na mangangguhi mambahen sipaotooto tu amansida i asa unang didok amanasida i na niagonasida anggina i, angka didok be ma, ‘’Nunga mate Si Mangalahang! Tudia nama hami?’’ Umbege hamamate ni anah na i Tuan Morsanghap, mangangguhi ma ibana sian tos ni rohana ndang olo be ibana apulon ni angka anahna i ; ai i do anak hasudungan ni rohana.
Ianggo naniaup ondeng, sanghot ma ibana tu pulopulo na metmet na di tongatonga ni batang aeh i. Di pulo i ma ibana sadarina i mangalap gogo; ampapaga na tubu di pulo i ma dihangoluhon. Sian pulo i morlange ma Si Mangalahang tu bariba ni aeh i. Ala naung rapar i ibana, ndang margogo be dagingna, jadi peak ma ibana di gadugadu. Dung humosa ibana, manjurur ma ibana tu soposopo na di ladang i, tusi ma ibana bongot pahosahon dagingna na loja i; alai ndang diboto ibana manang halah dia do nampuna ladang i. Di na bongot tu sopo i Si Mangalahang, digora boru natuatua ma ibana songon on, ‘’Ise do ho ale amang na bongot tu sopo i?’’
Dung i ninna ma mangalusi, ‘’Ahu do on ale ompung. Anggo adong do asi ni rohamuna di ahu, ua lehon hamu ma jolo di ahu saotik sipanganon, anggiat mangolu ahu.’’
Jadi sian asi ni roha ni natuatua i mida baoa na ro i, dihobas ma sipanganon i panganonna. Dung ture sude, mangan ma ibana. Alai dung sun ibana mangan, ndada na botiboti be halalas ni roha ni Si Mangalahang di boru natuatua i, sai disiupsiup ma natuatua i sian las ni rohana, jala sai manghatai ma nasida dohot mortuturtutur. Dung na nia lelengnasida na morsinonangan i, ro ma hata ni Si Mangalahang manunghun natuatua i, manang dia do dalanna umbahen songoni pamolngit ni ladang i so ro halak tu si. Jadi didok natuatua i ma, ‘’Umbahen na holan ahu diida hamu di ladang on ala na mate do nuaeng raja nasumurung di huta, nunga 15 borngin lelengna laos so di tanom ala so haru ro anggina sian porjalangan. Inghon anggina i do ninna raja i mananom ibana. Nunga nian tibu laho pangalului; alai pangalului laos so niida, na niluluan pe laos so niida.’’
Dung i didok Si Mangalahang ma, ‘’Piga do huroha ale ompung, raja i sabutuha?’’ Jadi ninna ma mangalusi, ‘’ Na dua i do. Asa molo so ro angina i, tung na mambur do artana i guluton ni porsabutuhaonna.’’
‘’Piga do jolma ni raja i?’’ ninna Si Mangalahang manunghun. Dung i ro ma alusna, ‘’Dua do jolmana; ganop do i morhorbo di bara be jala morhatoban torop be. Masna pe dohot ringgitna tung na godang do; bagas dohot sopona holan na uli do, jala pitu bus do toropni na nirajaanna. Ndang adong na songon ibana di luat gomgomanna i taringot tu hasangapon.’’
Dipajojor natuatua i ma huhut ro di portubu ni raja i, jadi tanghas ma i sude diboto Si Mangalahang. Dung adong arga dua borngin Si Mangalahang rap dohot natuatua i, muli ma ibana, dipatomos ma rohana di sibahenonna pasauthon sanghap pangidoanna i andorang na pungu i nasida rap dohot angka hahana i di topi ni batang aeh di na morsanghap nauli i ibana agan pe nian halak na so tinandana sidapothononna i. Dung adong arga sambinodil nai holang ni Si Mangalahang sian huta hamatean ni raja na so tinandana i, dipungha ibana ma mangangguhi asa didok halah ibana do anggi ni raja namate i naung ro sian parjalanganna do ibana. Songonon ma didok di angguhangguhna i, ‘’Sai rap morobur ma hita ale rajanami tu toru ni situmandoh i! Panadingmi di ahu ale raja bolon amang natuatua! Marobur pe nian damang na morsinuan, so dapot be idaon ni simalolong ; aut na mangolu ho nian rajanami dapoton ni anggimu na ro sian sihadawan i sabam do nian rohangku disi ala adong dope ho jongjong tubu palilungan ni simalolong. Ai morobur pe nian amanta i tu toru ni situmandok i ndada ahu na matean ama disi, ho do. Ua rap morobur ma hita nian ale rajanami!’’
Sai i ma didok di angguhangguhna i. Dung nania leleng ni Si Mangalahang na mangangguhi i, diapul angka raja i ma ibana, didokma, ‘’Tinanom ma raja i ale rajanami, ai nunga ro ho. Ia leleng pe i so tu tano, hamu do napinaimaima. On pe aturhon hamu ma manang dia sibahenon laho mananom raja i. Ndada hita na biasan patureture ibana, ibana do na biasan patureture hita. On pe asi ma roha ni Debata di hita, hipas ma ho mangarajai hami dohot patureturehon angka natinadinghonna i! Sae ma i, tinanom ma raja i!’’
Dung i ditanomnasida ma bangke ni na mate i, dipantomi ma horbo dohot lombu baen boanna. Dung sun ditanom, ro be ma angka nasida mandoh hatana mangapul raja paningkii i, dipaingot ma ibana na so tupa mortois ni roha ibana moradophon angka hahana boru i.
Dung nania lelengna; dung tu tano raja i ro be ma angka parsabutuhaon ni raja namate i pabanghithon raja manoluk i gabe pangarajai di na pitu bius i dohot pahothon langkana tu tadingtadingan ni raja nahinan. Jadi sonang ma langkana mamarenta harajaon na pitu bius i. Ndang pola sadia leleng nari patindang juji ma raja i di lobuan na godang, jadi ro be ma halah manopot lobuanna i, ro ma dohot halak simandao morjuji di si. Diida ma di si dohot hahana si onom halah namangaup ibana najolo. Dialo rajai ma hahana na onom halah i jala ditaluhon ma nasida. Alai dung soadong be gararnasida diboan raja i ma nasida tu huta jala dipambeanghon tu toru ni bagasna, disuru ma jolmana na dua i manarihon panganon nasida dohot mangalehon tu nasida morguru tu sanghap pangidoannasida najolo. Alai ndang adong manang ise sian jolmana na dua i naumboto lapatan ni i dohot manang ala ni aha umbahen dipatihhon raja i nasida mangalehon songon i tu natarbeang si onom halah i.
Alai di na sadari ditopoti raja i ma angka hahana na di beangan i jala disunghun ma nasida manang na mangolu dope natorasnasida. Jadi didok nasida ma, ‘’Na mangolu dope nian ale rajanami, alai anggo porniahapan na niaenasida tung sunghot ni hinabernit do, ai holan anah jea do hami luhut di ibana.’’ Alai didok raja i ma muse, ‘’Ua alap hamu ma natorasmuna i asa adong na patureture hamu di beangan on.’’
Dung i ninna nasida ma mangalusi, ‘’Ba beha ma pambahennami laho mangalap? Ai di beangan do patnami.’’ Jadi didok raja i ma mangalusi, ‘’Gaji hamu halah mangalap! Ahu pe mangalehon hepeng gaji ni pordalan alai ganda ni utang ni hamu na onom ma i.’’
Dung i disuru nasida ma naposo mangalap amanasida i. Jadi dung ro amana i diida raja i pintor dipadao do matana mangapusi iluna ; ai nunga diida dorun ni pangalahona. Ala ni i ditogihon ma ibana tu bagas, disalini ma ibana dilehon ma dohot sipanganon dohot bagas bahen ingananna.
Dung nania leleng ni Tuan Morsanghap di lambung ni raja i, dipatandahon ma dirina tu natorasna i. Songon on ma dibahen; Ditogihon ma natorasna i tu sada tombah na lingling unang diboto halah. Asa dung sahat nasida ro di tombah i, tangis ma raja i di jolo ni natorasna i huhut ma didok, ‘’Ahu do Si Mangalahang anakmi.’’
Dung dibege natuatua i hata i tarsonggot ma ibana ai dirimpu naung mate ibana tibu hape gabe morhasangapon godang do diida. Alai didok raja i ma, ‘’Unang ma tarsonggot rohamu ai ahu do anahmi na morgoar Si Lahang!’’ laos dipajojor raja i ma dalan ni porsorionna binahen ni hahana dung na morsanghap nauli i ibana. ‘’Nuaeng pe ale amang,’’ ninna raja i, ‘’unang hamu mabiar, husarihon pe sipanganonmuna dohot porabiton saleleng di ngolumu. Alai na so tupa paboaboaonmuna tu halah anahmuna ahu; holan tu Debata ma hamu morhuraja dohot tu tondim asa dipaleleng umurhu patureturehamu.
Dung sabam be rohanasida na manghatai i, muli ma nasida tu huta. Torang ari manogot i ditanggal ma hahana na onom halah i jala ditogihon nasida tu tombah asa dohot tu nasida dipatandahon dirina. Dung humosa nasida na pitu di tombah i, didok raja i ma hatana, ‘’Ahu do anggimuna Si Lahang na niaupmuna najolo ; alai pos ma rohamu ndada na naeng mamaloshon na roa nabinahenmuna i ahu tu hamu. Alai las ma rohamu ala dipatongon Debata tu ahu pinangido ni rohangku gabe dohot hamu nuaeng morsaulihon. Alai na so tupa paboaboaonmu tu halah holan tu Debata ma hamu morhuraja dohot tu tondimuna ai na pinatongon ni Debata do hasangapon on teanonta agan pe so hita hian nampunasa.’’ Dung sabam rohanasida na manghatai i, muli ma nasida jala dipangolihon ma ganup nasida.
Songon i ma pamaloson ni anah siampudan di na roa binahen ni hahana tu ibana, ndang manjujur, balik mordengganbasa.

17. SI MAORA NAOTO DOHOT BAONA

Adong ma najolo sada raja, na manubuhon sada boru, jadi dung magodang boruna i dipamulima tu Si Mamora Naoto. Alai ala na tar songon na loak helana i diida raja i gabe dipaingot ma ibana songonon, ‘’Ale amang Simamora, manatmanat damang morpangalaho dohot manghuling asa unang tarhodong hamu di bagasta on; ai godangan hapantanganmu do na mian di bagas on. Baom do na di soding pudi on, ibotom do na di hosa ni ruma i, jala simatuam do na di jabu bona on, nantulangmu do na di soding jolo an; holan na di jolo suhat an do paribanmu. Asa tung sura simper pangalahonasida diida ho, manang tamblas morabit, na niida ni mata ingkon pinaula so niida, jala na binege ni pinggol ingkon pinaula so binege, alai unang so binege.’’
Jadi didok ma mangalusi, ‘’Olo da amang, na mortua do ahu dirohangku ala adong hamu mangajari ahu asa unang mago ahu.’’
Dung torang ari manogot I, hundul ma Si Mamora di jolo ni sopo ni simatuana. Adorang i ruar ma baona sian bagas laho mangarintari obuhna tu pamispisan i. Sai dinolnol Si Mamora ma baona i ndang tos pamerengna. Andorang di na manaili boruboru i dompak jolo sopo gabe diida ma ndang marnatos mata ni baona i dompak ibana. Ala ni i humalaput ma ibana manjama abitna atik beha sala. Alai dung sai dinolonol Si Mamora baona i, muruk situtu ma boruboru i laos dipasiksik ma abitna i dompak ginjang gabe tarida ma di Si Mamora hundulan ni boruboru i.
Dung diida Si Mamora sala ni porabiton ni baona i, digarumus ma matana huhut ma didok, ‘’Inang, inang! Mata ni asu on! Apala na bodari dope morsipaingot simatuangku doli tu ahu gabe so marningot ho nuaeng di si, ale mata asu! Nunga sala ho!’’ Sai i ma didok. ALai andorang di na manggarumus hurumna Si Mamora gabe julluk ma sisilonna tu anak ni matana i laos lonap ma so mornida be.
18. SI TALAGALANG DIPAHU DOHOT DUNGDANG SOALOOAN
Adong ma najolo sada halak pande bagas namorgoar Pambarbar Panderuma Pangarahut Pandesopo Panjungkit Pandejugia Pangarahut Pnadeunggas. Ia goar ni anggina i ma Dungdang Soaloon Mataniari Sosuharon. Rap panggabegabeon do nadua i tumubuhon anak dohot boru. Porhapandean nasumurung do Pambarbar Panderuma paulihon bagas dohot sopo ro di hapandean naasing ndang adong na tulading jamaonna. Molo paulihon bagas naummuli manang ise isi ni huta i ingkon ibana ma alapan ni halah ala ni malona.
Jadi pauli bagas ma sahali anggina i ma Dungdang Soaloon, hahana i ma pandena; tung impol do mata ni ganup na mornida bagas i naeng diibana nian aut na tarbahensa, ala ni dengganna. Mornida i Si Talagalang Dipahu didok ma hatana tu amana i sonogn on, ‘’Tarbarita ma ho ale amang pande nasumurung ia bagas na taingani on ndang denggan dibahen ho. On pe ale amang, pauli ma jolo di ahu sada bagas apala nauli atik sadihari ro pangalap ni nampunasa hosa i di ho, naeng do adong tadinghononnmu di ahu sada bagas na uli.’’
Umbege i Pambarbar Panderuma morhobas ma ibana tu harangan pauli hau. Dung rade sude ro di huta porhau ni bagas sipaulionnasida i, dipungka ma manjama hau i. Jadi ala soada di nasida tuhil, rimbas dohot baliung diinjam ma ulaula ni anggina i. Dung sun dipaulinasida bagas i, disolothon ma naniinjamna i tu toru ni ungalungal portonga na dinghan talaga i paima paulakhon tu nampunasa i.
Ndang pola sadia leleng nari dung diinganinasida bagas i, mate ma Pambarbar Panderuma so sanga dipaulak naniinjamna i manang dipabotohon tu anakna Si Talagalang asa dipaulak nian.
Dung sabulan lelengna naung tu tano Pambarbar Panderuma, morhusari ma Dungdang Soaloon dibagasan dirina songon on, ‘’Uli do nian bagas na hingani on, alai molo huida bagas natinadinghon ni dahahang hira na so bagas be bagashi idaon. Dia nama angkal ulaning bahenonhu asa di ahu bagasna i?’’ ninna rohana. Dung i morningot ma rohana di ulaula na niinjam ni hahana hian ndang mulak dope tu ibana. Ala ni i ditopot ma Si Talagalang didok ma, ‘’Nunga leleng ale amang dung diingani hamu bagas on, beha do umbahen laos so dipaulah ho naniinjam ni amam nahinan?’’
Alai didok Si Talagalang ma, ‘’Ndang adong huboto ale amang manang na adong ulaula diinjam sian hamu ai ndang dipaboa i tu hami.’’ Dung i didok Dungdang Soaloon ma mangalusi, ‘’Adong do tolu ulaula diinjam hamu i ma tuhil, rimbas dohot baliung. I pe buat ma tuson asa laho ahu muli.’’
Dung i dihalojahon Si Talagalang ma mangalului hape ndang dapotsa. Ala ni i ninna ma tu Dungdang Soaloon, ‘’Beha ma i, ale amang, nunga loja ahu mangalului, ndang dapot ahu rupa naung mago do i dibahen.’’ ‘’Ndang tarbahen mago i inghon luluanmu do,’’ ninna Dungdang Soaloon. Dung i didok Si Talagalang ma mangalusi, ‘’Molo so tarbahen mago dia ma bahenon? Matua singhat manang tobus do ali ni na so disi. I pe dok ma asamna manang sadia gararonhu; ia singhat do di roham asa binoto patopahonsa.’’
Jadi ninna Dungdang Soaloon ma mangalusi, ‘’Ndang masuk singhat manang tobus, inghon ugasanhi do mulak tu ahu. Molo so tarpaulah ho i, bagasmi ndang jadi inganannmu ai morujung pe bagasi i nuaeng pinaujung ni ualulanghi do.’’
Dung i didok Si Talagalang ma, ‘’Molo i uhum ninna raja, hahuaon; molo mago hape na niinjam ingkon bagas do singhatna. Sisolisoli panguhumon rajanami. I pe taboanhon ma hata i tu jolo ni raja asa morujung.’’
Saut ma nasida moruhum ; diuhum raja hata i inghon maninghat Si Talagalang di ugasan na mago binahen ni amana. Anghup ni i ia songon i peu hum i ala na so siat do sipaingot dohot eleheleh ni raja tu Dungdang Soaloon. Dioloi Si Talagalang ma uhum i, alai tong do manjua Dungdang Soaloon, sai on do didok, ‘’Molo so ulaula i mulah, inghon bagas i do singhatna.’’
Mutu situtu roha ni raja padengganhonnasida, alai ndang manjadi. Ala so taralo gogo ni Si Talagalang amana i, bunghas ma ibana rap dohot inana paima jumpang ugasan namago i luluanna.
Sian arsak ni roha ni Si Talagalang di pambahen ni amana i laho ma ibana tu hinambor ni amana mangandungandung. Andorang di na mangandungi hinambor ni amana i ibana, diida matana ma di lambung ni hinambor i sada pusat na lupung tu toru, jala di topi ni pusat i tubu do hotang sangkambona na manantan ro di banuatoru.
Jadi sian dele ni rohana diihutihut ma hotang i laho mangalului amana anggiat jumpangsa. Sahat ma SI Talagalang ro di banuatoru jala sai mordalani ma ibana di si. Andorang sai na maotaot i Si Talagalang diida ma sada boruboru na manghait unte. Loja situtu do boruboru i manghaiti alai ndang adong jumpangsa. Ia diudut haithait na i, salpu ma ganjangna sian na hinait; alai molo dibuati haithait na i ndang tuk be sian panghaitan. Sai songon i ma dibahen laos so dapotsa do unte i.
Sian i mordalan ma ibana, jadi jumpangsa ma hauma sarura na bidang. Holan sada do pamuro disi, sonang do hauma indang dipangan amporik agan pe so dihalahhalahi.
Sian i mordalan ma ibana, diida muse ma hauma na asing sarura na bidang jala pasimpar halahalahna dohot hotor, sun do hauma i dipangan amporik agan pe torop na manjagai.
Mangulahi ma mordalan ibana, jadi dapotsa ma sihait antajau. Longang rohana mornida, ai manang beha pe timbo ni antajau i sai jumpangsa do porbuena agan pe jempek haithaitna dibahen.
Sian i mordalan ma ibana jadi dapotsa ma sada huta ni begu. Ala na so diboto rosom ni pangalaho ni huta i, jongjong ma ibana di harbangan paimaimahon halah na ruar sian huta i asa dapot sunghunonna manang na di huta i do amana mian na morgoar Pambarbar Panderuma.
Ndang dope songon na ngolngolan roha ni Si Talagalang na jongjong i, dibege pinggolna ma dijou na manjou goar ni amana i. Dipio raja ni begu amana i ala nambura ro ibana asa dipatuduhon raja ni begu pargadongan siulaonna. Umbege goar i Si Talagalang diadiaon ma rohana, ‘’Damang ma i ulaning na jinouna i?” ninna rohana. Dibahen i dialathon ma na jinou i asa ditanda, ruar ma Pambarbar Panderuma sian bagasna i jadi ditanda Si Talagalang ma ibana. Moringhat ma Si Talagalang mandapothon amana i, dihaol ma ibana sian pudi huhut ma didok, ‘’Idaonku dope ho hape ale amang di son!’’ Mornida i amana i tarsonggot ma ibana didok ma, ‘’Naung mate do ho ale amang?’’
Dung i didok ma mangalusi, ‘’Ndang na mate dope ahu da amang. Alai umbahen na ro ahu tu son paboahon naung dipabunghas damang sianggian do hami dohot dainang sian bagas na huinganihami i ala ni tuhil na mago na niinjammu din a pauli bagas i ho andorang di ngolum. Jadi saleleng so mulak ninna tu ibana ugasan na i, ndang jadi ninna inganannami bagas i. On pe ale amang, anggo na ditabunihon ho dope tuhil i paboa ma tu ahu asa hubuat jala hupaulah tu nampunasa i.’’ Jadi didok amana i ma, ‘’Pos ma roha ni damang di si do tuhil i na lupa do ahu nahinan paboahon i tu ho.
I pe mulak ma damang, buat ma tuhil i solot do hubahen di ungalungal na di tiang portalaga i. Alai asa andar diboto Dungdang Soaloon namangolu do Pambarbar Panderuma atik pe mate ibana; molo dung sahat ho ro di banua tonga, margondang ma ho asa ro ahu siar tu hasandaranhu, jala ahu mambuat tuhil i sian porsibunianhu asa tanganhon mangalehon tu tanganna. Molo so dilehon halah ho manginjam hohas ala ni pogosmu diida, buat ma taktak bulu ogungmu, taratoat ma bahen sarunem, jala solup na tinutup dohot pandunghap ma bahen odapmu. Ndang tarbahen so ro ahu, asa diboto Dungdang Soaloon na saguru di Debata dp hajolmaon; ai so tarbahen jolma i lea anggo so Debata paleahon. Pos ma roham ale anaha, pir ma tondim, ulahon ma songon na huduh i.’’
Dung i diajari amana i ma Si Talagalang morroha na ture, morguru tu na niidana di dalan i, didok ma, ‘’Ida ma ale amang, pangalaho ni porrohaon ni jolma; diida ho nanghin di dalan i sada boruboru na manghait unte, loja sambing do ibana ndang adong jumpangsa. Suman tu si do godangan porrohaon ni jolma torbang lopus do panghulingna. Idaon songon halah na begu jala na barani hape ndang tuh anggo pandohanna, halah porbiar do i jala na tarohtohon, ndang pola habiaran halah sisongon i holan ogaoga do nabinahenna. Songon i porhauma sarura, sonogn rundut ni hotorna i do rundut ni rohana na mago binahen ni hatahata; sipangula ni deba do i, pasiding parrohaon sisongon i.
Alai tiru ma porrohaon ni sihait antajau dohot porrohaon ni porhauma sarura na sonti i. I ma porroha sinemnem uruhuruh silanlan aeh toba, na eteng so tupa morsungutsungut na magodang pe tong do morlas ni roha. Tarbahen ma di porroha na songon i bulu bahen soban musu i tarbahen dongan, ai panghuling do porduaan di jolma na mangolu. I pe mulak ma ho tu hutam bahen ma songon naung hutonahon tu ho. Parangehon poda ni amam jala oloi inam asa sarimatua ho. Ulahon na tama moradophon donganmu asa luhut halak manghaholongi ho.
Dung i mordalan ma Si Talagalang tu hutana, dibaritahon ma tu inana hata na nidok ni amana siulahononnasida. Diulanasida ma gondang i gabe ro ma Pambarbar Panderuma siar tu jolmana. Dibuatnasida ma ugasan i na binunihon ni Pambarbar Panderuma jala dipaulah tu nampunasa i.

19. PIDONG IMBULUMAN

Salpu arga lima dung mulah Si Talagalang tu bagasna, morhorja ma Dungdang Soaloon jadi morsambil ma Si Talagalang di tataring ni bagasna, disuru ma natorasna manjaga sambilna i songonon ma didok, ‘’Ale inang, jagai ma jolo sambilhon! Naeng laho dope ahu morhutasada nanggo manang piga ari on. Alai molo dapotan sambil on, pangolu ma nadapot ho i bahen ma tu huruhuruan na sanghot di bonggaran sotung dipangan ho na dapot sambil i!’’
I ma didok tu natorasna i.
Alai didok natorasna i ma, ‘’Aha ma dapot on pidong? Martua di balian do panambilan ni pidong ndang hea di bagas. Tung diboto pidong ma ro tu bagas on? Ai mabiar do i mida jolma.’’
Dung i ninna Si Talagalang ma tu inana i, ‘’Oloi ma na hudok manang dapotan pe manang so dapotan sambil on sotung dilehon ho pidong i tu halah na ro manginjam! Atik beha impol matana mornida denggan ni pidong i pahanpahanonna. Nang tung gogo dibahen halak mambuat na dapot ho i sotung dilehon ho! Tung tagonan do ho rap mate dohot pidong i asal ma unang dilehon ho tu halak.’’
‘’Olo!’’ ninna inana i.
Dung i laho ma ibana manopot sitopotonna. Morpulut ma Si Talagalang jadi godang ma dapotsa pidong. Dipambuat ma nasa imput ni pidong na dapotsa i jala dipangalohothon ma i tu dagingna. Dung lohot nasa ragam ni imput ni pidong i di dagingna mortonggo ma ibana tu Debata asa dipaimbar jolo pordagingonna. Mangoloi ma Debata mangalehon songon pinangido ni Si Talagalang, gabe pidong ma ibana morrupahon pidong imbuluman. Dibongoti pidong i ma jabuna jala ditondong ma sambil na tinaonna i jadi dapot ma. Ro ma inana, dibuat ma pidong i dipabongot ma tu huruhuruan na di bonggar i, disarihon ma dohot hangoluanna. Dung di bonggar pidong imbuluman i, sai humatiltal ma pidong i huhut manghulinghuling sian las ni rohana idaon.
Jadi di na sadari ro ma na nialap ni horja i, morroan be ma dohot paninondur. Andorang morodorodor paninondur i, manghuling ma pidong imbuluman di bagasan hurhuruan i songonon ma didok, ‘’Nanggar jitjit rangga wowo inang, turtu-tu-tu-tu, inang tiritio,’’ i ma didok. Umbege soara ni pidong i angka pamolus longang be ma rohana huhut ma didok, ‘’Mortua ma sogot Si Talagalang bahenon ni pidong na i, ai ndang tagamon so tuhoron ni halak be i sian ibana arga.’’
Sai didatdati pidong i do manghuling jala mimbarimbar dibahen soarana. Dibaritahon pamolus i ma hajagaron ni pidong i tu Dungdang Soaloon ro di panghulingna. Ala ni i dijujui natorop i ma ibana manginjam pidong i asa riburan halah di horja i. Jadi laho ma ibana, ditopot ma hahana boru i, didok ma, ‘’Ua lehon ma jolo huinjam pidong horjanta i!’’
Dung i didok boruboru i ma, ‘’Hata ni anahta tu ahu, tung na so jadi pinjamhononhon pidong i atik beha mago maon dibahen panginjam; ahu do hona hata bahenon ni anahta.’’ Alai ninna Dungdang Soaloon ma, ‘’Pos ma roha ni dahahang, lehon ma pidong i huboan! Molo mago, hudangdang; ua luhut nasa artanghu singhoram ni i asal ma dilehon ho boanonku.’’
Jadi dipasaksihon boruboru i ma hata i tu angka jolma na pungu i jadi dilehon ma pidong i boanonna. Dung diboan pidong i, dibahen ma tali panambatna tu urur, dipaeat ma ibana di bonggarbonggar asa saluhut halah mornida rupa ni pidong i. Uju manghuling gondang i manortor ma pidong i huhut manghulinghuling. Sai dompak pisong i do luhut mata ni luhut paninondur i. Dung sip soara ni gondang i, manghuling ma pidong i songonon, ‘’Manatmanat ale amang panginjam sotung halonglongan ho! Nanggar jit naggar jit, rangga wo rangga wo, inang turututu inang turututu, inang tiritio inang tiritio. »
Umbege soara ni pidong i natorop i morsurak ma nasida, morgarapas ma pidong i sian eatanna, tos ma tali pangarahut ni pat na i dirunta, morpupur ma pidong i laho tu lomo ni rohana. Mornida i Dungdang Soaloon tarhatotong ma ibana huhut manderse, ai na laho mago nama ibana bahenon ni Si Talagalang ia dung ro ibana sian porhutasadaanna.
Ianggo pidong imbuluman ondeng, martonggo ma ibana tu Debata asa ditongos jolo sian banua ginjang udan tipotipo. Saut ma ro na pinangidona i jadi moridi ma ibana, longhang ma sude nasa imbulu ni pidong sain dagingna, sumuang ma ibana gabe jolma. Dung i muli ma ibana mandapothon jabuna. Dung sahat ibana ro di bagasana, disunghun ma inana i manang na dapotan do sambil tinaonna i.
Jadi dipatorang inana i ma pangalaho ni pidong na dapotsa i dohot panghataionnasida dohot Dungdang Soaloon din a laho manginjam pidong i ibana. Torang ari morsogot na i, ditopot Si Talagalang ma amangudana i mangido pidong na i mulah tu ibana. Tarhohom ma Dungdang Soaloon ai nunga mago pidong so dapot be luluan. Ala ni i didok ma hatana soara eleh, ‘’Beha ma bahenon ale amang? Nunga mago pidong i. i pe dok damang ma manang sadia asam ni pidong i asa hugarar.’’
Dung i didok ma mangalusi, ‘’Tanda amang niaritmu, ingot binahenmu, inghon pidong i do mullah tu ahu!” ninna. Jadi sip ma amana i. Alai ninna Si Talagalang ma, ‘’Unang hamu sip, alusi hamu na hudok! Buat hamu ma pidong i, asa muli ahu!.
Jadi didok angha na hundul i ma hatana manosoi Si Talagalang, manjalo singkat ; ai nunga tanghas diboto tung na so dapot Dungdang Soaloon be songon i pidong bahen singhatna. Dipasahat Dungdang Soaloon ma singhoram ni pidong i luhut, i ma nasa artana tu anah na i. Ai ido padannasida hian dohot hahana boru din a laho manginjam pidong i ibana. Asa magomago ma Dungdang Soaloon ala so diboto morroha ulah tu anahna; alai lam mamora ma anggo Si Talagalang.

20. SI MORSADAROHA DOHOT SI MORSADAUHUM

Adong ma najolo sada namorgoar Ulubalang Mortombuh Hobol, dua do anahna. Ia goarni si hahaan i, i ma Si Morsadaroha jala goar ni na tinodohonna Si Morsadauhum. Na jahat situtu do Ulubalang Mortombuh Hobol morroham, na gogo do ibana mangonsop mudar ni nanirajaanna. Ndang pola sadia leleng nari mate ma Ulubalang Mortombuh Hobol jadi tu anahna na dua i ma dipasudolhon angha raja dohot angka na sangap pambahenan ni amana na hinan, dipambuat ma nasa ugasanna ro di haumana singhat ni arta na binuat ni raja na hinan sian angka nasida.
Jadi morsinghor ma Si Morsadaroha dohot Si Morsadauhum patolu ibotona Nantapi Surat Tagan, soadong be hangoluanna. Dung songon i porsuh ni naniahapnasida i dipahombarnasida ma dirinasida tu angha porjahat, manangho i ma nasida tu ladang ni halah asa adong panganonnasida.
Alai di na sadari dibongotinasida na dua ma bagas ni namora, jadi jumpangsa masian bagas i godang ringgit. Dung i ro ma hata ni si anggian i tu hahana i songon on, ‘’Tabagi ma hepengta i ale hahang asa masipeop di ibana be hita, asa laho be hita masitopot lomonta masipaunean, anggiat adong manang ise na asi roha na olo manjanghon hita,’’ ninna. Jadi didok hahana i ma, ‘’Lehet ma tutu pinghiranmi ale anggi, tabagi ma hepeng i alai inghon bahenon do di ahu upa sihahaan.’’ Alai ninna SI Morsadaniuhum ma, ‘’Palias ma hatami ale hahang! Inghon dos do hita, ai ndada dia imbarni sihahaan mortimbanghon sianggian balik tahe sumurung ahu nian tama. Ai di isara bagion arta tinadinghon ni ama, sai siampudan do hundul di jabu bona jala sianggian panutuan. Ndang arta na tinadinghon ni ama sibagion i na dapot do ala ni i inghon dos do hita.’’
Jadi guntur ma nasida pagulutgulut hasurungan i pola moruhum tu jolo ni raja. Alai nanggo sada raja ndang adong na olo mambahen uhum na tinghos tu nasida ai sai na hurang mago do nasida di roha ni angha raja i morningot uhum na roa na binahen ni raja nahinan.
Dung sai gulut nasida ala ni jambar hasurungan i, ditopot Si Morsadaroha ma ianantuana, didok ma tu ibana, ‘’Ua boti ma i inang, oloi ma na hudok; ho ma manguhumi hami dohot angginghu, nunga loja hami tole harugian nunga godang. Jalo hian ma na upam 20 ringgit!’’ Jadi didok inantuana i ma, ‘’Ba beha ma bahenonhu manguhumi hamu?’’
Dung i ninna Si Morsadaroha ma mangalusi, ‘’Nunga hupauli ingananmu di punsu ni hariara na di adaran an, di si ma ho modommodom asa ro hami anghin dohot angginghu mangido uhum, sian porsimangotan ma ho mangalusi soaranami. Alai tabahen hian ma padanta, ia ahu do na ro mortonggo manang dia na husunghun i tu porsimangotan, tolopi ma hatanghi. Alai molo Si Morsadauhum do na mandoh hatana, manang dia pe didoh sip ma ho unang alusi!’’
Jadi mangoloi ma inantuana i di poda ni anahna i, dijalo ma ringgit upana i, dung i ,anaeh ma ibana tu hau i. Dung morujung panghataion ni Si Morsadaroha dohot inantuana i ditopot ma anggina Si Morsadauhum, didoh ma, ‘’Boti ma i anggi, ndang adong agi aise sian hita na patalu roha. Tapele ma jolo simangot ni amanta di hariara na di adaran an jala tu nasida ma tapasingothon gulutta on. Alai manang hata ni ise sian hita na dua na dialusi porsimangotan jala ditolopi hata na sinunghunna, unang be ho manjua mangalehon di ahu hasurungan. Ia hatam do na ditolopi annon ndang be manjua ahumorbagi hepeng i di uhum dos. I pe laho ma hita tu bona ni hariara an asa tasunghunnasida morhite sian pelean asa didabu uhum na tinghos di hita na morsadaina.’’ Burju roha ni sianggian i, dioloi ma hata ni hahanai.
Asa dung sahat nasida ro di bona ni hariara i, ditibalhonnasida ma hasea ni pamelean i, morsorin ma nasida jongjong manjouhon soarana tu simangot ni amana. Songon on ma didoh Si Morsadaroha, ‘’Ale simangot ni damang simangot ni dainang! Tangi hatanghon, tubu porsalisian di hami na morsadaina taringot tu bagian jambar ; hudok inghon marhasurungan ahu di hepeng na dapothami i gabe manjua angginghu. Laho pagulutgulut hasurungan i nunga godang ruginami. Ala ni i do umbahen na ro hami sadarion asa dipatinghos ho uhum di hami na morsadaina unang sai gulut.’’
Dungi dialusi na niupaan ondeng ma hata ni Si Morsadaroha i, didoh ma, ‘’Sintong do na nidohmi ale amang, sai inghon mortanda do anah sihahaan nang di bagian jambar.’’ I ma didoh.
Dung dibege Si Morsadauhum soara i longang ma rohana. Ala ni i pintor hehe ma ibana manjouhon soarana songonon, ‘’Ale simangot ni damang, simangot ni dainang longang do rohanghu mornida hamu. Ianggo morningot na dung nian tung na so hea do hamu porsimangotan mangalusi dijou na manjou. Ala gulut ahu dohot dahahang hupelehami ma hamu di son gabe mangalusi ma ho. Molo na tutu do ho porsimangotan na mangalusi i unang mordinghan panguhummu. Pardosdosan hupangido sian dahahang gabe dijua, ala ni i angat ma hudoh na binahenna i. Nuaeng pe molo porsimangotan ma ho na dia atas ni hau on timbang ma hatanami be uhumi ma hami!’’
Jadi sip ma na niupaan i, ndang mangalusi, pola tolu hali sai dijouhon soarana ndang dialusi. Ala ni i muruh ma SI Morasdauhum, dialap ma tanghe ditaba ma hau i sian muruhna. Mornida i na niupaan manjoujou ma ibana huhut sombasomba, didoh ma, ‘’Sombanghu di ho ale Morsadauhum unang muruh ho mida ahu, ai na sinuru do ahu tu son na niupaan do ahu!’’ Jadi sohot ma ibana na manaba hau i jala dipasurut ma dirina sian i.
Jadi diida Nantapi Surat Tagan ma halojaan ni ibotona na dua i, mangulahi ma ro hatana paingothon songonon, ‘’Nunga loja hami hinorhon ni pangalahomuna i. I pe masipaombun rohana be ma hamu jolo, hailahon hamu ijur ni halah. Mol osai morbadai hamu, ndang tagamon jumpang hamu hasonangan ni rohamuna. Dibahen i ale ito Morsadaroha patalu ma roham! Inghon bulung pala do roha tu bulung palia; inghon mardos ni roha do halah na morhahamoranggi jala na morsadaina asa gabe jala sarimatua.’’
Alai ninna Si Morsadaroha ma mangalusi, ‘’Palias ma i bai to hatamuna i! Anggo tung so marhasurungan do ahu di hepeng i, tung na so olo do ahu.’’
Jadi marsah ma roha ni Nantapi Surat Tagan mornida porrohaonna i, jadi dilului ma anghal patunduhhon rohanasida i; dibahen ma ibana songon na morsahit. Jadi ditonahon ma ibotona na dua i asa ro nasida manighir sahitna i. asa dung ro nasida, didoh Nantapi Surat Tagan ma, ‘’Ia ahu ale angha ito na laho mate nama ahu, ai huipi naborngin ro ma amanta dohot inanta na hinan manahiti ahu, diantuhinasida ma tanganhu na dua on jala luhut do daginghu ndang adong na so marngilutan. On pe sai morsada ni roha ma hamu jala masipaolooloan. Alai boto hamu ma, ia mas ape tu ahu na songon i sian na dung niida nasida do arsah ni rohanghu na sailaonna i ala ni pangalahomuna. Asa sitaonon i do dalannasida mangalap ahu tu lambungna umbahen dipasonggopnasida i tu ahu.’’
Jadi dung dibegenasida hata ni ibotonasida i, didoh Si Morsadaroha ma hatana, ‘’Antong ale ito, sai hipas ma hamu! Anggo ala ni bada on do umbahen na songon i pambahen ni amanta dohot inanta na hinan tu hamu, sai peut ma sahit i sian hamu jala tanggal; asa dibotohamu na olo do hami paingoton asal ma mangolu hamu; manduda ahu arian morsimomo ma ahu nuaeng, apala manjua ahu nasailaon di podamuna anggo nuaeng tung huoloi nama. Nunga diombun bulan diombun ari rohanghu nasailaon, on pe doh hamu ma uhummuna asa soang hami.’’
Jadi didoh Nantapi Surat Tagan ma, ‘’Molo na dung manghilalahamu di halojaon hinorhon ni roha na so morsipaolooloan, antong dos ma bahen hamu porbagi ni hepeng i unang ma morsisurungi ia naeng dope ahu mangolu di rohamuna laho patureturehamu jala asa sahat tu hamu pasupasu ni ompunta Debata songon nidoh ni porende na malo, ‘’Dangirdangir ni batu pandahdahan ni simbora; saut ma gabe jala mamora madingin molo hamu masipaolooloan jala morsada ni roha.’’
Dung i dioloi nasida ma tutu hata ni ibotonasida i, dibagi dosdos nasida ma hepeng i jala mordenggan ma nasida huhut morsisesaan dosa. Dung diida Nantapi Surat Tagan na dung mordenggan ibotona i jala mangoloi poda asa disuru ma Si Morsadaroha mambuat taoar na peah di pangumbari i jala didohon daishononna tu dagingna asa malum sahitna i. Jadi tutu sonang ma nasida di hangoluaon on.
Nienet sian: Guru Lukas Hutapea, “Torsa-Torsa Ni Halak Batak”, Departemen P&K, 1979,

2 comments:

  1. Horas ma di hamu lae...

    Manjou lae do ahu tu hamu ala inang namanubuhon ahu boru Tondang sian Bangunsaribu.

    Sahala Sinurat (0812-8015-784)

    ReplyDelete